10EP2Te

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Diziler nasıl yapılıyor/yazılıyor, nasıl okunuyor?
Nükhet: Habertürk’te, bir feminist, bir senarist ve bir psikologun,
“İffet” dizisindeki tecavüz sahnesi üzerine tartıştıkları bir program
vardı, ben de telefonla bağlandım. Ankara’dan bir feminist
de bağlandı, “Bu İffet’ten sonra aynı şekilde yedi tecavüz vakası
oldu,” dedi. Yani bu tür sahneler doğrudan rol model alınıyor demek
istedi, ama yedi diye rakam verdi, nereden biliyorsa.
Feyza: Bu kötü örnek teşkil etme meselesine yapımcı ve senaristlerin
verdikleri cevaplar var. “Biz halk neyi beğeniyorsa onu veriyoruz,
beğenmiyorsa izlemesin,” diyor. Bu da aslında tam tersi
şekilde, “Türkiye’de zaten böyle tecavüzler oluyor, biz de onlardan
birini gösteriyoruz,” demek.
İkinci eleştiri, biraz önce söylediğim, “Bizde böyle şeyler olmaz,
bizim aile yapımız buna uygun değil, dolayısıyla bu hikâyeler
gerçek hayatı anlatmıyor,” eleştirisi.
Nükhet: Bu eleştiri Sümbül hikâyesinde oldu ama esas “Aşk-ı
Memnu”daydı hatırlarsanız. Bihter’in kocasının yeğeniyle birlikte
olması gibi durumlar bizde olmaz. Ensest yok zaten bu ülkede.
Feyza: Buna karşın yayıncı “Siz yok diyorsunuz ama bunların
hepsi gerçek hayatta var,” diyor. Üçüncü eleştiri ise, bu diziler
“Gerçekçi değil,” demek. Yayıncı da buna karşılık diyor ki “Zaten
bunun hepsi kurgu, gerçekçi olmak zorunda değil.” Bunun da en
büyük örneği “Muhteşem Yüzyıl.” (Gülüşmeler)
Nükhet: Senaristlerin bunlara cevapları, “Kişiler özdeşleşiyor
mu, karakterle rol modeller oluyor mu?” şeklinde değil. Onlar,
“Gerçekçidir, kurgudur, kurgu değildir,” gibi daha düz cevaplar
veriyorlar.
Feyza: Diziler ile ilgili ben daha muhafazakâr eleştiri örneklerine
baktım. Yeni Şafak Gazetesi’nden Sema Karabıyık bir yazısında 2 ,
“Çocuklar Duymasın” dizisindeki kahvehanenin duvarlarında
mayolu kadın fotoğrafları olmasını eleştirmiş. Dizinin hem senaristi
hem yapımcısı olan Birol Güven ise bu fotoğrafları hiç fark
etmemiş ve bu yazıya cevaben de “Ben onları hiç fark etmedim,”
diyor. “Onları muhtemelen sanat yönetmeni oraya koyuyor ve
gerçek bir kahvehane havası olsun diye böyle yapıyoruz,” diye de
ekliyor. Yeni Şafak Gazetesi’nde bunu yazan Sema Karabıyık da
“Hayır, bunun gerçeğe uygun olması değil, bizim evlerimize kadar
giren bir kahvehanenin, çocukların izlemesine uygun olarak kurgulanması
gerekir,” diyor. Dolayısıyla, Birol Güven “Bu kahvehane
Türkiye’de böyledir,” diyor, “Onun için biz gerçeği temsil ediyoruz,”
sonra öbürü de diyor ki, “Hayır, gerçeği değil, doğru olanı
2 Karabıyık, Sema , (29.03.2012), “Bizim Dizide Öyle Şey Olmaz!”, Yeni Şafak
http://yenisafak.com.tr/yazarlar/?t=29.03.2012&y=SemaKarabiyik
temsil et.” Dolayısıyla bu eleştiriler birbirine konuşan eleştiriler.
Aslında izleyen, izlemeyen herkes bu dizilerin ürettiği o konuşma
alanında konuşuyor.
Nükhet: Ben de mesela feminist sitelerdeki dizi eleştirilerine
baktım, iş bölümümüz çok iyi değil mi? (Kahkahalar) Özellikle
“Fatmagül’ün Suçu Ne” üzerine neler söylendiğine baktım. Mesela
bir tanesi, “Fatmagül susarak tecavüzü kabul ediyor,” diyor.
Dizinin tamamını izlemeden birkaç bölümüne bakıp “Bu diziler
tecavüzü fanteziye dönüştürmüş vaziyetteler,” diyorlar. Gerçekten
de baktığınız zaman geçtiğimiz kış Fatmagül’ün Suçu Ne, İffet ve
“Koyu Kırmızı” diye üç tane dizi vardı ve bunlardan ikisinde (İffet
ve Fatmagül) tecavüz konusu vardı. Koyu Kırmızı’da adam kadını
para için kaçırıyor, muhtemelen hiçbiriniz seyretmemişinizdir.
Özgü Namal oynuyordu ve kendini kaçıran adama âşık oluyordu.
Bu dizilerden ikisinde kadınlar tecavüzcüsüne, birinde de kendini
kaçıran adama âşık oluyorlar.
Feministler bu diziler aracılığıyla tecavüzün fantezi haline
dönüştürülmesini eleştiriyorlar. “Çok gerçekçi, çünkü bütün kasaba
Fatmagül’e karşı dönüyor,” diyorlar, yani feminist eleştiri de
aynı üslupla (gerçekçi mi değil mi, olan mı olması gereken mi?)
dizileri eleştiriyor. Evet, kasaba Fatmagül’e karşı duruyor, bu gerçekçi
ama olması gereken bu mu? “Fatmagül’e susup, oturmak
düşüyor, otursun ağlasın mı Fatmagül?” diye eleştiriyorlar.
Bir kere feministler de, köşe yazarları da bir diziyi baştan
sonra izlemiyorlar; iki, üç bölüm izliyorlar, hâlbuki deminden beri
anlattığımız şey nedir? Burada bir kurgu var, bir anlatı var. Orada
anlatı zaten bir normun bozulması ve o normun bozulmasından
sonra o normun yeniden nasıl kurulduğunu izleyerek biz buna
bağlanıyoruz dedik. Yani norm olduğu gibi yeniden kurulabilir fakat
değiştirilerek de yeniden kurulabilir ki bu çok zor. Dolayısıyla
diziyi baştan sona izlemek lazım… Nitekim Fatmagül’ün Suçu
Ne dizisi Fatmagül’ün “Benim hikâyem bitti ama N.Ç’ninki devam
ediyor, Fethiye’de devam ediyor,” sözleriyle bitirildi. Fatmagül ilk
sezonda ağladı, ikinci sezonda sadece konuştu. Devamlı konuştu,
artık öyle susmak falan yok. Hatta sonunda hikâyesini bir gazeteciye
anlatıp, kitap bile yaptı. Dolayısıyla bu dizileri baştan sona
izlemeyen feministler veya Müslümanlar, hiç fark etmez, anlık
bir sahneyi ele alıyorlar ve onun üstünden bir eleştiri getiriyorlar,
hâlbuki kurgusu çok daha sabır isteyen ve daha karmaşık bir şey.
“Dizinin bittiği yerde izleyici konuşmaya başlıyor”
Nükhet: En büyük problem de bu rol model meselesi; insanlar
484 485