10EP2Te

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Farklılıklarımızla Yanyana (mıyız?)
birbirleri ile ilişkisi çok önemli ve buna “Diyalog içinde konumlanmış
epistemoloji,” deniyor. Yani parça parça bilgiler bir şekilde
birbiriyle tartışarak, ataerkillik, militarizm, heteroseksizm, ırkçılık
gibi iktidar alanlarının toplumu nasıl ezdiğinin bilgisini üreterek
en sonunda bunların hepsiyle birlikte nasıl mücadele edileceğini
görmeyi sağlıyor. Buradaki önemli noktalardan biri kişinin
kendi kimliğini net olarak koymasına imkân sağlıyor olmasıdır.
Dönüşüme hazır olmayı da baştan koyuyor bu durumda, yani bu
kimlikten birisi olarak varsın ama diğerleriyle tartışarak değişime
uğrayacaksın.
Sandra Harding, “Senin ezilmiş konumda olman, bilgi erişiminde
sana doğrudan çok büyük bir ayrıcalık sağlamıyor ama
bunun bir şekilde kolaylaştırıcı bir rolü vardır,” diyor. 9 Kadınlar
olarak ezilen cins olmak dünyanın işleyişine dair bazı bilgileri
görmemizi sağlıyor, Amargi’de farklı kadınların edindiği bilgilerin
paylaşılması da amaçlardan biriydi.
Tez çalışmam için Amargi’nin ilk dönemlerinden olan ve
daha yeni katılan on kişiyle görüştüm. Kendilerini ne olarak tanımladıklarını
sordum, hepsi feminist olarak tanımlıyordu.
Bunun dışında kendilerini tanımlamadıkları farklı özellikleri de
vardı: evli olmak ya da ekonomik olarak biraz daha iyi durumda
olmak gibi. Bu özelliklere sahip kişilerin Amargi içinde, mevcut
kimliklerinden dolayı çok rahat hissetmedikleri gibi bir izlenim
edindim. Ezilmiş kimliktekiler, kimlikleriyle daha rahat hissediyorlardı,
bu kimlikler Amargi içinde “meşrulaştıran kimlik” ve
“direniş kimliği” olarak tanımlanabilir.
***
Amargi tarihinde bir dönüm noktası olan Amargi Feminist
Kitabevi 2006’da kuruldu. Bu dönemde Amargi içindeki Kürt kadınlar
ile diğer kadınlar arasında, Kürt kadınlarının büyük oranda
Amargi’den ayrılması ile sonuçlanan bir tartışma süreci yaşandı.
Bu süreçten sonra Amargi’de bir değişim ortaya çıktı. Bu yüzden
Amargi’nin tarihini ikiye ayırdım. 2001-2007 arası, Kürt sorunu
için çaba gösterilen ve eşcinsel hareketle çok yakın ilişki içinde
çalışılan, sokak eylemlerinin çok fazla olduğu bir dönem. 2007
sonrası ise Amargi Yayınevi’nden kitapların çıktığı, üç ayda bir
Amargi Dergi’nin yayımlandığı, daha ziyade bilgi üretilen dönem.
Çalışmada sorduğum sorulardan bir tanesi “Amargi içinde
gruplaşma var mı?” ve “Varsa, bunlar sabit mi yoksa birbirleri
9 Harding, Sandra, (1993) “Rethinking standpoint epistemology: “What is Strong
Objectivity?”, (içinde) Feminist Epistemologies, Routledge, s:49-82, New York
arasında ilişki ve diyalog içindeler mi? Birbirlerini dönüştürüyorlar
mı?” idi. “Kimlikler üzerinden önyargılarınız vardı ve buraya
dâhil olmakla bu algılarınız değişti mi?” gibi sorular da sordum.
Çok farklı yanıtlar geldi. Amargi bir zamanlar “Şiddetsizlik
Antrenmanları” diye bir yöntem kullanıyordu. Yaratıcı drama tarzı
bir yöntemle, insanların sadece dile getirdikleri ayrımcılıkların
değil, kendinde fark etmediği ayrımcılıkların da daha kolay ortaya
çıkmasını sağlayan bir yöntemdi. Buna dair sorular da sordum
ve tüm bu soruların cevaplarından yola çıkarak, yüzde yüz kesin,
“şudur” diyebileceğim sonuçlara varamadım. Kimilerinin söylediklerinin
çok tersini söyleyenler de oldu. Ama Amargi’nin böyle
bir oluşum içindeki bir örgütlenme olarak, önemli bir kurum olduğunu,
dünyada başlangıçtan itibaren bu tür öncelikleri önüne
koyarak bunları pratiğe döken çok fazla örgütlenme olmadığını
söyleyebilirim. Bu açıdan önemli. Bunların ne kadarına ulaşıldığı
tabii ki tartışılabilir.
Sevi: Belki Amargi’nin kendi içinde yapacağı tartışmalar da bu
yönde olabilir ama genel olarak örgütlülük perspektifi içinden
konuşabileceğimiz şeylerden bir tanesi sorduğun bu sorulara birbirinin
tam tersi yanıtlar verilen bir örgüt içinde ortak politika
üretmenin imkanı ve imkansızlığı olabilir. Feminist Örgütlenme 10
etkinliğinde Esmeray, Amargi’yi “yolgeçen hanı”na benzetmişti,
bu yolgeçen hanına kendisinin ve başkalarının gelip geçerken uğramasından
çok mutlu olduğunu söylemişti ama son zamanlarda
biraz ihmal ettiği üzerinden özeleştiri de yapmıştı. Tam da bunun
üzerinden, acaba bir örgütün “yolgeçen hanı” gibi oluşu, belli
zamanda, belli koşullarda ve belli ilişkilenme biçimi içinde ona
dâhil olan ya da ol(a)mayan öznelerin oluşturduğu bir feminist
örgütlülükte acaba politika yapmanın sınırları nelerdir? Bu, buradan
çıkan bir tartışma başlığı olabilir.
Anlaşıldı ki ayrıca kavramlar üzerine tartışacağımız belki
daha çok katılımlı ve zamana yayılan bir toplantıya ihtiyacımız var.
Çünkü bugüne kadar kullandığımız kavramlar “Toplumsal cinsiyet,
cinsiyet, cinsellik nedir?” üzerineydi ama şimdi her şeyin yeniden
sorgulanmasıyla yeni terimler oluştu, dolayısıyla bu terimler
tartışıl(a)madığı için bir sürü noktada politika yapmanın da önü
tıkanıyor, bunu da burada ya da başka tartışmalarda tartışırız.
Esen: Ülkü’nün tezinin bulgularını merak ediyorum aslında.
Sorulara çok farklı cevaplar verildi dedin. Bu farklı cevapları
nasıl yorumladın, nihai bir takım tanımlamalara gitmesen de
10 Bkz: Bu kitap içindeki Banu Paker, Nilgün Yurdalan ve Esmeray, “Feminist
Örgütlenme”
384 385