10EP2Te

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Antimilitarizm ve Feminizm
zaman pür bir şiddet karşıtlığı haline geldi? Tarihsel olarak bakarsak
1960’lara kadar antimilitarizm hiçbir zaman şiddet karşıtı olmamıştır
diyebiliriz. Rosa Luxemburg’a baktığımızda militarizmi
sınıfla ve ulus-devletle ilişkilendiriyor ve önerisi de ordulara karşı
halkın silahlanması. Kendimi silahlı mücadeleyi savunur vaziyette
bulmak istemiyorum ama biz İspanya Devrimi’ndeki silahlı milisleri
ve onların antimilitarist olarak bu mücadeleyi yapıyor olmalarını
nasıl birdenbire görmez hale geldik de şiddet karşıtlığı eşittir
antimilitarizm oldu? Bu özellikle Türkiye’de sürmekte olan savaşa
karşı da söz üretmemizi güçleştiren bir pozisyon. Çünkü bu ahlaki
bir yerden şiddet karşıtlığını savunuyor olmaktır; “Şiddet neden
ortaya çıkıyor? Yapısal olarak nasıl üretiliyor? Hangi failler tarafından
üretiliyor ve sistematik olarak nasıl devam edebiliyor? Gerilla
hareketi nereden çıkıyor? Bir halk neden silahlanıyor?” sorgulamalarını
yapamamaktadır. Bütün bu sorulara verilecek cevapları
bağlamından ve tarihselliğinden kopararak pürü pak bir şekilde
“Şiddet karşıtıyım, ne ordu ne gerilla,” diyerek bu işin içinden çok
rahat sıyrılamayacağımızı düşünüyorum. Hep beraber “Operasyonlar
durdurulsun!” noktasına gelmenin kaç yirmi yıl aldığını düşünürsek,
şiddete her nereden gelirse gelsin “Hayır!” demek belki
de şiddete karşı mücadele edeceğimiz araçlarımızı da elimizden
alıyor. “Antimilitarist feministler olarak silahlanalım,” demiyorum
elbette ama antimilitarist bir feminist olarak feminist hareketin
şiddetten neden bu kadar uzak durduğunu sorguluyorum. Metinde
de bahsedildiği gibi “Bir şiddet sarmalı var ve devlet kadar gerilla
da bunun içerisinde ve bu şiddeti üretiyor,” söylemine neden
bu kadar çabuk kapıldığımızı ve neden bunun üzerinden Kürt
hareketiyle başka bir ilişkilenme biçimi geliştiremediğimizi sorgulamamız
gerekiyor.
Bununla bağlantılı olarak antimilitarist feministlerin
Türkiye’de sürmekte olan savaşla ilgili olarak kendi pozisyonuna
dair bir söz söyleyememiş olmasının sorunlu olduğunu ve Jacques
Ranciére’in siyasal özneleşme diye adlandırdığı süreci gerçekleştiremediğimizi
düşünüyorum. Yani Kürt hareketiyle dayanışarak
ya da “Herkes Kürt’tür!” diyerek değil, biz kendi bulunduğumuz
yerden, Ayşe Gül’ün söylediğine yakın bir yerden “Bu ülkenin vatandaşı
olmaktan utanıyoruz,” gibi, kendi bulunduğumuz özne
pozisyonunu reddederek bu sürecin içerisinde yer alabilirdik.
“Türklüğünü, vatandaşlığını, bana biçtiğin her türlü rolü reddediyorum,”
diyerek Kürt hareketiyle ilişkilenebilirdik. Bunu Ucube
içerisinde de çoğu zaman tartıştık ama kendi bulunduğumuz
özne pozisyonunu politize edemedik. Ağırlıklı olarak bir dayanışma
ilişkisi kurmaya çalıştık ama bu dayanışma ilişkisi içerisinde
de kendi pozisyonumuzu eleştiremedik ya da kendi pozisyonumuz
üzerinden yükselen politik bir talep ortaya koyamadık diye
düşünüyorum.
Feminizmi bir özgürleşme hareketi olarak düşünüyorum
ve bunun neysem o olabilme özgürlüğünden ziyade olmadığım
şey olabilme özgürlüğü, kendi kendimizi belirleme özgürlüğü
olarak tanımlıyorum. Kurucu ve proaktif bir süreç olduğunu ve
bu anlamda da Sevgi Soysal’ın “hizaya gelmeme” metaforunun,
militarist bir metafor olmasına rağmen çok uygun olduğunu düşünüyorum.
Hizaya gelmemek metaforunun sadece militarizme
karşı değil bütün alanlarda üzerimizde kurulan tahakküme karşı
gelmek için çok iyi bir metafor olduğunu düşünüyorum. Biz buradan
bir slogan da çıkarmaya çalışmıştık ama olmadı.
Bugüne kadar olan örgütlenme deneyimlerini antimilitarist
feminist hareket diye hiçbir zaman adlandırmayacağız sanırım
çünkü bir hareket yok ortada. Fakat örgütlenmeler silsilesinden
geriye bir slogan bile kalmamış olması beni çok düşündürüyor
açıkçası. Sanırım herkes şu sorular ile yola çıkıyor: Neden biz
sürekli “Öldürmeyeceğiz, ölmeyeceğiz, kimsenin askeri olmayacağız!”
ya da “Reddet, diren, hayır de, askere gitme!” sloganlarını
atıyoruz? Biz de Ucube olarak eğer bizim maksadımız erkek
merkezli düşünceye karşı çıkmaksa “Biz neden kendi sloganımızı
üretemiyoruz?” diye yola çıktık ama hiçbir slogan üretemeden
de kaldık. Bu bence önemli bir gösterge… Bir hareketten bahsedemiyoruz
ama bu örgütlenmelerden geriye bir slogan bile kalmamış
olması düşündürücü. Çoğu zaman aslında taşın(a)mamış
hikâyelerden de bahsediyoruz, ben bunu Antimilitarist Ucube
deneyimimde fark ettim. Birkaç sene önce faaliyet gösteren antimilitarist
feminist bir örgütlenmenin bile hikâyesi yeni örgütlenmeye
taşınmıyor. Biraz kötü bir son oldu ama…
Esen: Ama mesela “Bana bak başbakan tepemizi attırma, kendin
yat kuluçkaya, bir Türkçük, iki Türkçük, üç Türkçük doğurmaya!”
sloganı Safdışı’nın ve erkek şiddetiyle milliyetçi söylemi bir araya
getiren ve hâlâ da eylemlerde söylenen sloganlardan bir tanesi.
Var bir tane.
Begüm: Evet doğru ama o da tam militarizme karşı söylenen bir
slogan değil.
Nurhayat: Sizleri dinlerken sürekli feminist teoride ne kadar eksik
olduğumu düşünüyordum. Kendim de dâhil, herkese bir tavsiyem
var; bizim felsefe tartışmamız gerekiyor. Teorik bakımdan
güçlenmemiz gerekiyor çünkü teoriden beslenmediğimiz zaman
pratiklerimiz çok hafif kalıyor.
Feministler olarak paradoksal şeyler söylüyoruz. Kadının
166 167