10EP2Te

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Dindar Kadınlar ve Feminizm
***
BSÇ deneyiminde, daha önce çok fazla teması olmayan kadınlar
olarak bir araya gelmiş olmamızın, iki alanı simetrikmiş gibi kurgulamaya
yol açtığını düşünüyorum. Mesela, ortaklığımızı vurgulamak
için sürekli “Dindar camiada bu var, ama seküler camiada
da buna tekabül eden şöyle bir şey var,” ya da “Orada bu var ama
canım burada da bu var,” gibi bir dil üzerinden ortaklık kurmaya
çalıştık. Burada iki simetrik alan yoktu, bir tarafta örgütlü bir din
varken diğer tarafta, ben mesela Allahsız olduğumu bile söyleyemiyor
bir haldeydim. Bir de Allahsız olmanın “her yola gelmek”
gibi bir algısı vardı. “Kitap yok, cehennem yok, bilmem ne yok,”
diyoruz diye sanki bizim için ortada günah falan yokmuş gibi bir
algıdan ötürü sıkıntı yaşadığımı fark ettim. Bu simetri varsayımının,
BSÇ deneyiminin önemli sorunlarından biri olduğunu düşünüyorum.
Kadınların tek tek deneyimlerinin yapısal ilişkilerden kopuk
bir şekilde ifade ediliyor olmasının sorunlu olduğunu ise sonradan
fark ettim. Feyza “Ben Feyza olarak konuştum,” dedi ya da
Ayşe de, “Sürekli birbirimizin samimiyetini sorguladık, ama kişiler
olarak konuşuyorduk,” diye ekledi, ben bunun sorunlu bir yaklaşım
olduğunu düşünüyorum. Çünkü bu tür bir yaklaşım, içinde
bulunduğumuz kültürel hayatı, onunla bağlarımızı ve kişisel tarihimizi
bütünüyle yok sayıyor ve yok sayma üzerinden de aslında
mevcut tezatlıkları üretiyor. “Feyza” olarak konuşmamızın bir
farklılığı olabilir ama bence dindar ya da dindar olmayan bir ailede
büyümüş olmanın getirdiği birtakım yapısal farklılıklar da var.
O yüzden mesela şu çok problem oluyordu: “Ama ben böyle düşünmüyorum
ki,” deniliyordu hemen karşısında. Tartışmalarımızı
kendi kişisel deneyimimizi de yok saymadan ama yapısal alanların
bilgisini de dâhil ederek gerçekleştirmeliydik diye düşünüyorum.
Bunu yapamadığımızda çok fazla kişisel bilgi ve deneyimin
bazen fetişleştirme düzeyinde öne çıktığını görüyoruz.
Sizlerle çok samimi bir şey paylaşayım: Birbirimize Sahip
Çıkıyoruz’da Müslüman kadınlarla bir araya gelişimizin bazı
gerçekliklerimizi görmeyi engelleyen bir halüsinasyona yol açtığını
fark ettim. Mesela feminist gruplarda da artık hiçbir şekilde
tartışılmayan pek çok konuda, BSÇ içinde inanılmaz cinsiyetçi
şeyler söylenebiliyordu ya da seküler kadınlar olarak dindar kadınlara
tersinden oryantalizm yapabiliyorduk. Roman yazan bir
Müslüman kadın figürü pek kafamızda yok ve o yazdığında, bir
anda onu kafamızda acayip kutsallaştırıyoruz. Hâlbuki ben kendi
gözlemim açısından söylersem, beğendiğimi düşündüğüm bu tür
kadın yazarların Müslüman kimliğini çekip çıkarınca hiç de iyi
bir edebiyatçı olmadığını fark ettim. Bu aşırı kredi meselesinin
de pozitif bir durum olup, olmadığı konusunda çok şüpheliydim.
Elbette BSÇ benim için çok önemli bir deneyimdi, hâlâ da
grupla ilgili çok iyi anılarım olduğunu düşünüyorum. Mesela bu
süreçte kendimle ilgili İslamofobik pek çok noktayı fark ettiğimi
söyleyebilirim. Bunun kendi adıma önemli bir kazanım olduğunu
düşünüyorum. O zamanlar türban meselesi çok gündemdeydi,
BSÇ’de “Israrla kadınlar arasında türban diye birtakım ayrımlar
yapılıyor bu yüzden başörtüsü olarak genellenmelidir,” diye konuşuyorduk
ve biz başörtüsü diyorduk mesela. Bu karşımızda olanlara
yanıt verme açısından doğru bir ifadedir fakat bu genellemeyi
yaptığımızda da sınıfı göz ardı ettiğimizi düşünüyorum. Köyde
başını örten kadınlar ve üniversitede tesettür kullanan kadınların
çoğu arasında ciddi sınıfsal farklılıklar var. Mesela bizim gruptaki
kadınların genel olarak maddi durumları iyiydi ve BSÇ bu sınıfsal
farklılığı yok sayan bir gruptu. Örneğin Merve Kavakçı meselesini 6
konuştuk ama Refah Partisi’nde, Fazilet Partisi’nde o kadar uzun
dönem hareketin içinde bulunmuş kadınların bir anda bir kenara
atılıp, dışarıdan eğitimli, kültürlü ve üst sınıf Merve Kavakçı’nın
adeta dışarıdan oraya konulmasını hiç konuşmadık. Bu tür noktaları
çok sonraları BSÇ’ye dair düşünmeye başladığımda fark ettim.
Galiba az önce, “En çok hangi noktalarda problemler yaşadık?”
diye bir soru soruldu. Bence en önemli sorunlardan bir
tanesini özel alanı konuşamamış olmamız olarak görüyorum.
Feminizmin son dönemde kamusal bir siyasete dönüştüğünü ve
bunun da ciddi sıkıntısını yaşadığımızı düşünüyorum. Kürt sorununa
ya da başörtüsüne yönelik kamusal alana çıkıp söz söylüyoruz
ama aslında feminizmin en güçlü ayağının özel alanın politikası
olmasını göz ardı ediyoruz. Feminizmin kişisel hayatlarımızı
sorgulamaya yönelik kısmının ben hâlâ dindar olmayan feminist
kadınlarla dindar kadınlar arasında ciddi bir çatışma noktası
oluşturabileceğini düşünüyorum. BSÇ grubunda da özel alana
ait meselelerden ziyade hep kamusal alana yönelik bir şeyler konuştuk.
Gündemimizde Ak Parti’nin yaptıkları, Filistin sorunu
vs. vardı. Mesela aile meselesini pek konuşmadık… Özel alanın
politikasını yapmak bu kadar kilit bir yerdeyken aile meselesini
konuşamamış olmak bu alanda politika yapmamızı da engelledi
6 Fazilet Partisi’nden 18.04.1999 seçimlerinde İstanbul milletvekili olarak seçilen
Merve Kavakçı, 02.05.1999 tarihinde TBMM’de and içme töreni sırasında, başörtülü
olduğu için meclisten çıkartıldı. Ayrıca, ABD vatandaşı olduğunu bildirmediği
için Bakanlar Kurulu kararıyla da vatandaşlıktan çıkartıldı. (http://tr.wikipe
dia.org/wiki/Merve_Kavak%C3%A7%C4%B1)
106 107