10EP2Te

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Dindar Kadınlar ve Feminizm
vurgulaması çok önemliydi ama bir taraftan da metne Dicle’yle
o zamanki eleştirimiz –ki bu metni hazırlayan arkadaşlar için de
soru işaretiydi- başörtülü ve örtüsüz kadınları, iki grubu bir araya
getirmiş gibi ifadelerin olmasıydı. Bizse, bunun ötesinde bir şey
daha yapmamız gerektiğini düşünüp Feministler Uyumuyor tartışmasını
başlattık. İnançlı, inançsız, örtünmeyen, örtünen vurgularının
olmadığı bir metin hazırladık…
Nil: O dönem AKP “Başörtüsü açılımı” dedi, CHP “Hayır,” dedi,
sonra çarşaf açılımı yaptı biliyorsunuz. BSÇ metni tam o tartışma
zamanı çıkmıştı, biraz da bu yüzden, örtünme/örtünmeme adlandırmalarını
kullanmıştık.
Feyza: Zaten BSÇ metni o dönemki anayasa tartışmalarına tepkiydi,
başörtüsü tartışmasını çıkaran Birbirimize Sahip Çıkıyoruz
değildi, var olan başörtüsü tartışması üzerinden BSÇ’ye evrilen
bir süreç yaşandı. Böyle bir tepki verilmesi gerekiyordu ama bir
adım sonrasında bize bunu ikilikler üzerinden söyleten söylemi
de sorgulamak gerekiyordu. Feministler Uyumuyort metni böyle
bir motivasyondan ortaya çıktı. Oradaki derdimiz, bizim canımızın
sadece bu meselelerden yanmadığının altını çizmekti. Kadın
olarak sokağa çıktığımızda iş hayatında, evde, ailelerimizle yaşadığımız
problemler hepimiz için çok ortak. Bu tip tartışmalarda
ben hep şu örneği veriyorum: Başörtüsü yasağına karşı, emin değilim
ama sanırım Boğaziçi’nde hazırlanan bir metin vardı ve bu
metinde “Başı açık arkadaşlarımız güle oynaya okula girebiliyorken,
biz giremiyoruz” gibi bir ifade vardı. Ama hayır, onlar da güle
oynaya okula giremiyor çünkü kadınların kampüste yaşadıkları
başka zorluklar da var, sadece başörtüsü yasağı yok: Öğrenciler
tutuklanıyor, belli eylemleri yapmak, belli sözleri söylemek hep
imkansız; üniversiteler zaten özgür değil Türkiye’de. Devletin
yaptığı bir sürü korkunç uygulama var ama senin canın buradan
yanıyor. Şimdi belki başörtüsü mağduriyeti bir parça olsun ortadan
kalktığı için ortak sorunlarımız daha açık görülebiliyor.
Kendi derdimizi söylerken, bir başkasının rahat olduğunu
söylememeliyiz. Üniversiteye girememek bir sorunsa, üniversitede
bazı şeyleri söyleyememek de sorun. Yani sen benim başörtüme
sahip çık, ben de senin derdine sahip çıkayım değil bu,
dertlerimizin ortak olduğunu görebilmemiz lazım. Feministler
Uyumuyor tam da böyle bir yerden konuşma çabasıydı ama ne
yazık ki bu çaba sonucunda oluşan grubun birlikteliği çok kısa
sürdü. Geriye dönüp baktığımda Feministler Uyumuyor’u biz
niye kaybettik diye düşündüğüm zaman aslında Feministler
Uyumuyor’u kaybetme korkusuyla kaybettiğimizi görüyorum.
Belki de hiçbir şeye o kadar değer atfetmemek lazım. Sonra bu
grup, Birbirimize Sahip Çıkıyoruz grubuyla birleşti. BSÇ’deki birçok
kadın Feministler Uyumuyor’daki tartışmalardan haberdar
değildi ama birleşince de toplamda yirmi, yirmi beş kişilik bir
grup olduğumuz için birlikte tartışmaya devam ettik.
94 95
***
Feministler Uyumuyor deneyimine şimdi dönüp baktığımda, bazı
konularda başarılı olduğumuzu düşündüm, çünkü o kısa sürede
birçok konuyu tartışabilmişiz. Mesela annelik üzerine, sevgi üzerine
tartışmalar olmuştu ve “Bunları dindar kadınlar şunu söyledi,
feminist kadınlar bunu söyledi,” diye kategorize eden bir şekilde
tartışmadık, hepimizin ortak tartışmalarıydı. Ama Birbirimize
Sahip Çıkıyoruz grubunda maalesef kategoriler dışında tartışmayı
başaramadık. Orada kendinin “ne olduğunu” ortaya koyan ve
karşısındakini de sorgulayan bir dil vardı. “Şunu da kabul ediyor
musun?” diyen bir dil vardı, ben buna “sizli bizli dil” diyorum: “Siz
ne diyorsunuz? Biz ne diyoruz?” Mesela “Dindar kadınlar şunlara
şunlara ne der?” dendiği zaman, dindar bir kadın olarak ben bir
cevap veriyordum ama bu dikkate alınmıyordu. Beklenen başka
bir şeydi kitlesel bir duruş mu bekleniyordu, bilemiyorum.
Nilgün: Ya da iktidarlı kadınlar söylerse kaile alınır.
Nil: Tabii, tabii… İktidarlı kadınlar derken bilinen, sözü olan
“medyatik” kadınlar…
Feyza: Evet. Birbirimize Sahip Çıkıyoruz’da bu yaklaşım hâkimdi
ama başka tartışmalar da oldu. Mesela yoksulluk tartışması olmuştu.
Onu tartıştığımızda bu tür bir ayrım yoktu, aslında çok da
acemice tartıştığımız bir konuydu ve orada başka kırılmalar oldu
ama önemli bir tartışma konusuydu.
Nil: Orada herkes için yoksulluğun farklı algılanabileceği üzerinden
gitmiştik diye hatırlıyorum. “Yoksulluk ne demek, illâ fakirlik
mi demek?” üzerinden düşündürücü bir tartışma olmuştu.
Feyza: Evet, ama en çok da “Beraber iftar yapabilir miyiz? Beraber
iftar yapabilirsek beraber içkili bir yerde toplantı yapabilir miyiz?”
ekseninde tartıştık. Bu tartışmaların gruba hâkim olması BSÇ deneyimini
bitiren şey oldu.
Ayşe: Sanki elimizde bir halat vardı da, iki taraf da sürekli asılıyordu.
Hâlâ üzülürüm…
Feyza: Ben orada çok konuştum ve hep şunu söylemeye çalıştım:
Ben burada Feyza olarak yazıyorum, bir başkası olarak yazmıyorum,
konuşmuyorum. Başka birisi “biz” adına bir şey söylediğinde
de o benim sözüm olmuyor bu yüzden “siz” diye sorular sormayın.
Mesela ben içkili bir yerde arkadaşlarımla otururum, oturuyorum