10EP2Te

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Feminist Ütopyalar ve Politika
belki dışında bir şey bu. Ütopyada bizim içimiz ve dışımız nasıl
olacak? Belki bunu da tarif etmek lazım.
Aksu: Ütopya fanteziyle ilgili bir şey tabii ama ben ütopyayı bir
hedef olarak, politik mücadelenin bizi götüreceği şey gibi düşünürsem
zaten ben ondan hiç hoşlanmam. Ben ütopyayı şimdi,
burada olan bir şey gibi, yani dışsallığı da burada olan şeyin dışı
olarak düşünüyorum. Şöyle basitleştirebilirim (basitleştirince de
biraz kayma oluyor ama neyse): Mesela bizim Ankara’da Amargi
Dergi’yi çıkaran kadınlarla bir grubumuz var. Zaman içinde, son
birkaç yılda oluştu. Her birimizin daha önce feminist gruplarla
ilgili deneyimlerimiz ve yaralarımız var. Başından beri “Biz nasıl
bir arada durmalıyız?” sorusu vardı. “Nasıl olmaması gerekir, nasıl
olması gerekir, birbirimizde ne buluruz, neyi paylaşacağız, toplantı
yaptığımız zaman buraya istekle gelmemizi sağlayacak olan
şey ne olacaktır?” gibi sorularımız var. Nilgün’ün bünye dediği şey
böyle bir şey gibi geliyor bana. Feminist nasıl olmalıdır, feminist
ahlak nedir, toplantıda sırayla konuşmak mıdır, kimse merkez olmayacak
gibi şeyler midir? Biz böyle yapmıyoruz. Bazen sadece
birisinin bel ağrısını dinliyoruz mesela ama ütopik olan şey orada
(nasıl tarif edeceğimi bilemiyorum) yaptığımız şey. Yaptığımız
şeyin politik bir iş olduğunu düşünüyorum; ütopyayla ilişkisi,
feminist politikadaki tecrübelerimizden dolayı neyin olmaması
gerektiğine dair bilgimiz olmasının yanı sıra ne istediğimize dair
sezgilerimizin de var olması. O sezginin içinde şöyle şeyler de var:
Birbirimizin yaralarına iyi gelmek, yapabileceklerini görmek…
Çünkü bazen öyle oluyor ki insan, kendisini çok şey yapamaz görüyor.
Mesela içimizde çok genç bir kadının yazma isteğinin ve
yeteneğinin ortaya çıkması için bir şeyler yapıyoruz.
Ütopya orada, uzaklarda bir şey ve biz oraya varmak için
haldır haldır koşacağız ve politika da bizi oraya götürecek olandır
değil, politikanın içinde şimdi, buradaki ütopik içerik nedir,
adalet nasıl sağlanabilir, kendi aramızdaki ilişkilerde, bizim dünyayla
olan ilişkimizde, taleplerimizde ütopya nedir, iç ve dış derken
böyle bir şeyden bahsediyordum. Birilerini dışarıda bırakmak
değil mesele, tam da derdim bu zaten: Eğer problem birilerinin
dışarıda bırakılmış olması ise bunu çözmek daha kolay görünüyor,
ama sadece bu değil.
Yasemin: Edebi bir tür olarak yazılmış ütopyalarla ilgili şunu söylemek
istiyorum: Ütopya bir el kitabı değil sonuçta. Ben ütopyayı
hep farklı bir dünyaya dair düşünce egzersizleri gibi düşünürüm.
İllâ bütün ‘bu yazılan doğrudur, bunu uygulayacağım’ gibi bir metin
değil ütopya. Bence ütopya okumak (ki bilim kurguyu da ben
bu açıdan severim), Le Guin’in Dostoyevski’nin sorduğu “Eğer bir
kentin mutluluğu, her gün bir küçük kızın işkence görmesine bağlı
olsaydı hangisini tercih ederdiniz?” sorusundan yola çıkarak yazdığı
Omales’i Bırakıp, Gidenler 30 öyküsünde yaptığı gibi, ‘bütün
bu toplum çok mutlu ama bir çocuğa bu işkencenin yapılmasına
değer mi’yi düşündürmeyi sağlaması açısından önemlidir. Ya
da Mülksüzler’de çok sinirleniyor adam, öfkeyle bir şey söylemek
istiyor, ama din diye bir şey yok, günaha girmek diye bir şey yok,
cinsellik kötü ve pis bir şey değil, ne söyleyecek bunun üstüne?
Allah kahretsin de diyemez, küfür de edemez, ne diyecek?
Katılımcı (c): “Pis.” (Kahkahalar)
Yasemin: Benim kuzenim üç yaşındayken kızdığı zaman “zebra”,
“kamyon” falan diyordu. Mesela bu bir seçenek olabilir mi? Bence
ütopya sadece bunları düşünmeni sağlayan bir şeydir. Dünyayı yazarak
değiştirmez ama dünyayı değiştirme arzusu olan insanların
varlığına bir katkısı olur; daha fazla bir şeyler düşünmesine vesile
olur.
Esen: Modern devletin kutsal olanı içeriye getirme meselesinde
Cemal Bali Akal İktidarın Üç Yüzü 31 ’nde bunun modern devlette
devam ettiğini söyler. Adaletin de, hukukun da aslında bir dışsallaştırma
olduğunu, modern devlet öncesi ve modern devletteki
sürekliliği sağlayan şeyin de bu dışsallaştırma ve kutsal olana
atfetmek olduğunu söyler. Dolayısıyla modern ya da seküler dönemde
de devletin kendisinin, tıpkı tanrının olduğu gibi, dışsallaştırıldığını
söylüyor. Siz bunun aksini mi, dışsallaştırmanın bittiğini
mi söylüyorsunuz?
Aksu: Bittiğini söylüyorum aslında. Şundan dolayı, bir yandan
evet, Cemal Bali Akal haklı... Bu tanrının yerine ulusu koymak
ya da halkı koymak gibi bir durum var. Mahşer, kurtuluş gibi söylemlerdeki
tanrısallığı biliyoruz. Tabii ki öyle bir şey var ama bir
yandan da siyaset bir yönetim ve yönetim de kaynakların doğru
dağılımı ve içerme politikalarıyla ilişkili bir şey olduğu sürece sekülerleşiyor
aslında. Elbette bir geçişlilik var ve pat diye tanrı öldü
ve demokrasi geldi gibi bir şey yok ama şimdi geldiğimiz noktada,
yani 21. yüzyılda devletin artık dışsal bir şey olduğunu düşünmüyorum.
Devletin -bizde kutsiyet atfediliyor olsa da- kaynakların
dağıtıldığı yer olduğunu herkes bal gibi biliyor ve ona ne kadar
yakınsan o kadar iyi olduğunu da biliyor.
Ayten: Ben de son dönemde bu siyaset, iktidar, adalet meselelerini
çok düşünmeye başladım. Aslında siyasetteki temsil soru-
30 Le Guin, Ursula K., (2012), “Omelas’ı Bırakıp Gidenler”, (içinde) Gülün Günlüğü
(Rüzgargülü), (çev. Ümit Altuğ), Ayrıntı Yayınları, İstanbul
31 Akal, Cemal Bali, (2012), İktidarın Üç Yüzü, Dost Yayınları, Ankara
530 531