10EP2Te

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Feminizme Farklı Yaklaşımlar ve Üçüncü Dalga
riz?” Üçüncü Dalga’yı anlatırken ve oraya bakarken de temel sorunum
bu soruyla şekilleniyor. Bu yüzden Üçüncü Dalga’nın parçalı
halinden bahsederken sıkıntı olarak değil de rahatsızlık olarak
tarif ettim; çünkü tam tarif edemiyorum. Bu durum beni rahatsız
ediyor; ama o parçaları da görmemiz gerektiğini düşünüyorum.
Bu aslında Begüm’ün bahsettiği gibi evrensel anlatılara karşıt bir
duruşu beraberinde getiriyor.
Feminist hareketin içerisinde modernizmin evrensel anlatılarının
kısıtlayıcılığından ve özgürleşme potansiyelinden bahsediyoruz;
ancak, bu özgürlüğü nasıl bir yapı içerisinden tarif ettiğimize
de bakmamız gerek. Bu tarifimiz kapitalist bir yapı içerisinde,
günümüzde ise kapitalizmin bugünkü hali olan, neoliberal
bir yapı içerisinde oluyor. Muhalif olabilecek her türlü oluşumu
parçalara ayırarak aslında yapısal muhalefetin önünü kesen siyasal
bir çerçeve içerisinden oluyor. Peki, böyle olunca ne oluyor?
Mesela, Üçüncü Dalga’nın tanımlayıcı özelliklerinden biriydi bu,
feminizm bir yaşam tarzı haline geliyor, apolitikleşiyor.
Begüm: Yaşam tarzı olması neden apolitik oluyor?
Simten: Feminizmi sadece bir yaşam tarzı olarak tarif edince sanki
muhalefet ettiklerimizi yeniden üretiyormuşuz gibi oluyor. O
yaşam tarzını politikaya dahil etmek gerekiyor; ama bu parçalılık
içinde arzulanan muhalefeti sağlayamadığımızdan sorun ortaya
çıkıyor. Bu parçalı hâlâ belki platformlarla giderilmeye çalışılıyor;
ama bu yapılar da ya bir proje ya da bir mesele üzerinden oluşturulabiliyor.
Hâlbuki yapısal muhalefet sadece teker teker meselelere
odaklanan bir muhalefet değil. Sömürü ve ezme biçimlerine,
daha doğrusu, cinsiyet, sınıf, etnisite eksenli farklı sömürü ve
ezme biçimlerine birarada muhalefet edebilen yapılara ihtiyacımız
var. Feminist politika bunun için önemli gibi geliyor bana.
Üçüncü Dalga’yı karakterize eden akademi/aktivizm ilişkisiyle
ilgili de bir şey söylemek istiyorum. Akademik faaliyetin aktivizmle,
aktivizmin de akademik faaliyetle bağlantılı olduğunu,
“Teori burada, pratik şurada,” gibi bir dünyanın mümkün olamayacağını
düşünenlerdenim. Ama Üçüncü Dalga da bu kopukluğu
mümkün kılmaya çalışıyor. Sıkıntılar burada. Çok umut verici birtakım
açılımlar söz konusu, ama bir tarafta akademide gettolaşan
feminist akademisyenler, öbür tarafta ise akademinin tamamen
dışında duran feminist aktivizm şeklinde bir ayrışma söz konusu.
İnci: Akademide çok radikal feminist, çok radikal şeyler yazan
kadınlar yazdıklarını “Bu çalışmayı yapmamı sağlayan kocama,
çocuğuma teşekkür ederim,” diye bitiriyorlar.
Simten: O biraz İkinci Dalga’nın etkisi.
***
Esen: Ben Semra’ya bir soru sormak istiyorum. Jin u Jiyan Dergisi’ni
çıkardığınız dönemde, o dönem çıkan ve Kürt olmayan feministlerin
çıkardığı Pazartesi Dergisi vardı. Jin u Jiyan, Pazartesi’den ya
da diğer feminist yayınlardan farklı olarak kadınlara ne anlatıyordu?
Bir de Jin u Jiyan ya da diğer Roza ve Jujin gibi kürt kadınların
çıkardığı dergiler hareket tarafından nasıl karşılandı? Feminist
hareketle ilişkisi nasıl oldu?
Semra: Dergiyi çıkarmaya başlamadan önce zaten tüm feminist
etkinliklerde, ortak toplantılarda bulunuyorduk ama ya siyasi bir
partinin bir kolu ya da komisyonu olarak bulunuyorduk. Kürt kadınlarına
“Sizin kadın olmaktan evvel ulusal bir probleminiz var,
önce bunu çözmeniz gerekiyor, daha sonra kadın sorununu çözmeniz
gerekiyor,” denilen o dönemde Kürt kadınları da yeni yeni
bir şeyler öğrenmeye ve yapmaya çalışıyordu. Erkekler kadınlara
göre biraz daha birikimliydi ve onların dedikleri uygulanıyordu.
O dönemde diğer kadınlarla devamlı iletişim halindeydik ve çok
aktiftik ama yine de Kürt kadınları olarak istediğimiz sözü tam
anlamıyla söyleyemiyorduk, çünkü erkeklerle örgütlendiğimiz
yapılardan bağımsız hareket edemiyorduk, sanki bir denetim vardı.
Jiyan Dergisi’nin çıkma nedenlerinden biri buydu, diğeri de
Kürt kadınlarının sadece Kürt olmaktan kaynaklı sorunları vardı;
mesela yakını işkence görüyor, ben avukatım, birebir dosyalarında
bile mevcut, kız kardeşini, eşini getirip, yanında tecavüz
ediyorlar. Sırf Kürt kimliğinden dolayı buna benzer şeyler yaşanıyordu.
Diğer kadınlara göre daha farklı bir ezilmişliği olduğu
için ayrı bir örgütlenmeye ihtiyaç duyuldu. Şubat 1999’da dergi
kuruldu, bu da iki yıl sürdü. Güzel bir çalışma olmasına rağmen
devam edemedi. Birinci nedeni dergiyi çıkaranların Kürt kadınlar
olduğu için ve dergide hem feminist hem de siyasi söylemler
mevcut olduğu için devamlı toplatılıyordu. Onun dışında maddi
sıkıntılarımız oldu. Böyle olunca çok da uzun süremedi.
Katılımcı (a): Tirajını hatırlıyor musunuz?
Semra: Valla hiç hatırlamıyorum, baya oldu çünkü. Zaten çıktığı
anda toplatıldığı için pek tirajı da olamıyordu.
Esen: Dergi ile beraber feminist hareketle bir çatışma oldu mu?
Semra: Üzerinden çok uzun zaman geçti. Hatırladığım kadarıyla
şöyle şeyler oluyordu: Bulunduğumuz çalışmalarda bazen sıkıntılar
yaşanıyordu. Bu sıkıntılar genellikle feminist hareketin Kürt
kadınlarının sorunlarını yeterince bilmemeleri ve konuya biraz
uzak kalmalarından kaynaklanıyordu. Elbette Kürt kadınları-
350 351