10EP2Te

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Anayasa Tartışmaları
hadise bir şekilde gezegenin katmanını kalınlaştırıyor. Orada bir
değişiklik söz konusu ve bunu biz yapıyoruz. Buradaki mesele biz
yaptığımız şeyi önleyecek miyiz, önlemeyecek miyiz? Buna karar
vermemiz söz konusu.
İnsanlık tarihinde her zaman olduğu söylenen hadiseler ya
uzun süreçler içinde gerçekleşen değişimler ya da depremler, seller
gibi kısa dönemlerde olanlar vardı. Ama şu anda yaşadığımız
değişim farklı. Mesela ben bu istatistikleri bilmiyordum; Silifke’de
senede üç defa hortum oluyorken, son on senede yirmi beş defa
olmaya başlamış. Bütün bunlar aşırı doğa olayı dediğimiz şeyler.
İnsan ömrü altmış senelikse ben kendi varlığımı dünyanın yaşına
baktığımızda bir hiç olarak görüyorum. Biz yüz senede gezegeni
bir yerden bir yere getirdik ve bunu bir şekilde kendi tüketim
ve yaşam biçimimizle gerçekleştirdik. Bunu durdurmak da bizim
elimizde, bu bir tercih. Bunu durdurmamayı ya da aksini tercih
edebiliriz. BP “Geleceğin yenilenebilir enerji şirketi” diye reklam
yapıyor ama diğer yandan da fosil yakıt yatırımlarından vazgeçmiyor.
Bir öngörüye göre 2050’de bütün fosil yakıtları tükenecek.
BP, bir şekilde yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım yaparak o
konuda da monopol olmak zorunda.
Güneş: Kaldı ki o da tartışılır. Güneş enerjisi kullanımının da aşırı
ısınmaya sebep olabileceği konuşuluyor.
Ayşe: Evet, evet... Ama mesele şu: Tüketecek miyiz, tüketmeyecek
miyiz? Biz diyoruz ki “Kardeşim tüketme, tüketeceksen geri
dönüştür. Geri dönüştüremiyorsan onu kaldırmanın yollarını
bul.” Bir sürü şey küresel olsa da inanılmaz merkezi bir dünyada
yaşıyoruz. Büyük şirketlerin olduğu, monopol piyasaların, tekelleşmenin
olduğu bir dünyada yaşıyoruz. Enerjide de böyle. Koca
koca termik santraller, nükleer santraller yapıyoruz. Bana enerji
bilmem kaç km ilerideki barajdan geliyor. Buna gerek olmadığını
söylüyoruz mesela. Ben neden kendi enerjimi karşılayabilecek
mekanizmaları devreye sokamıyorum? Yani enerjinin merkezi
olmaktan çıkartılması, büyüklükten çıkartılması, her şeyin daha
mikro meseleler haline getirilmesi, daha yerel odaklı olması, daha
otonom yapılar olması gerekiyor. O nedenle ademimerkeziyetçilik
sadece demokratik katılımcılığı arttıran bir şey olarak değil,
aynı zamanda bir arada yaşamayı kolaylaştıracak, bir sürü tüketim
ilişkilerini de düzenleyecek değişkenlerden bir tanesi.
Anayasa’daki, on yedi maddeden oluşan somut taleplerimiz
ise şöyle: Bireylerin ve sivil toplumun çevreyle ilgili belge ve mevzuatlara
ulaşımının kolaylaştırılması ve doğrudan karar mekanizmalarına
katılımının sağlanması; Doğayı, biyo çeşitliliği, insan
dışı varlıkların yerel düzeydeki genetik farklılıklarını, insanlarda
kültürel çeşitliliği, ırkçı yaklaşımlara mahal vermeyecek şekilde
korumak ve geliştirmek; Çevrenin ve doğal varlıkların kullanımı,
yönetimi ve muhafazasında doğal dengenin gözetilmesi; Kamu
yararı ilkelerinin ekolojik bir bakış açısıyla yeniden tanımlanması;
son olarak, Ulusal hukukun, uluslararası hukuka uyarlanması,
oradaki yapıların buraya getirilmesi talebi var. Sürdürülebilir
kalkınma ilkesi, doğayı tahrip eden şirketlerin elinde her kapıyı
açabilecek sihirli bir anahtar haline gelebileceğinden bu kalkınma
ilkesini kullanmama talebi de var. Buradaki en önemli talep,
yaşam alanlarıyla ilgili olarak karar alma mekanizmalarına halkın
doğrudan katılımının sağlanması ve katılımları değiştirmeyi de
sağlayacak mekanizmaların oluşturulması.
Esen: “Toprak ana” tanımıyla ilgili senin kişisel yorumunu merak
ediyorum. Doğa üzerinden çok özcü bir tanım. O kitabın arkasına
konduğuna göre çok benimsenen bir metin demek ki. Bu hiç sorunsallaştırılmıyor
mu? Ya da sen bu toprak ana metaforunu nasıl
buluyorsun?
Ayşe: Biliyorsun ben ekofeminist değilim. Daha önce ekofeminizmi
de tartıştık, öyle bir yakınlığım olabileceğini de düşünmüyorum.
Esen: Sen ekolojist ve feministsin.
Ayşe: Aynen öyleyim. Gelirken de nelerden bahsedebiliriz diye
düşünmüştüm. Ekolojinin kendiliğinden feminist olduğunu iddia
edemem ama feminizmin kendiliğinden ekolojiyle bir partnerliği
olduğunu iddia edebilirim. Anaerkil toplum özlemi, ona dönüş
isteği, aslında bütün kötülüklerin ataerkil toplumla birlikte ortaya
çıkması gibi meselelere kendimce kafa yormaya çalışıyorum.
Modernist bakış açısıyla anne, annelik, aile gibi meseleleri tartışmakla,
toprağa o kadim dediğimiz, geçmişten gelen, doğurganlık,
yaratma, dönüştürme atfetmek birbirinden farklı meseleler.
Sonuçta kadın da bir zamanlar kutsal bir canlıymış. Anlayamıyorlarmış,
hamile kalıyor, türü devam ettiriyor, tanrıçalaştırılıyor.
Toprak anayı, o kadim yerden gelen bir söylem olarak görüyorum
ve bu söylemin çıkış noktası da dikkat ederseniz Güney Amerika,
Bolivya. Bizim şehirli insanlar olarak yaptığımız “Kardeşim ben
kimsenin annesi, karısı olmayacağım, ben öncelikle kendimi var
etmek istiyorum,” tartışmasından farklı bir yerde, bu ikisini birbirinden
ayırmak gerekiyor galiba.
***
Sedef: Güneş’in sorusuna şöyle cevap vereyim: Eşcinsel evlilikler
tartışılabilir dediğimde aslında buna işaret etmek istiyordum.
438 439