10EP2Te

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Antimilitarizm ve Feminizm
aile içinde ezilme potansiyeli yüksek olduğu için daha büyük bir
egemene diyoruz ki: “Ben seni 155’ten çağırdığım zaman polisinle
gelmelisin. Bu iş için polis besle, kadınları anlayan, bu iş için eğitim
almış timler kur,” diyoruz. “Benim ailemin içine girebilirsin,”
de diyoruz ama diğer taraftan da polisin varlığına karşı çıkıyoruz.
Böyle paradoksal bir söz söyleyen felsefenin içinde durduğumuz
zaman durum değişiyor. Militarizm tartışması için de bunun geçerli
olduğunu düşünüyorum.
Felsefi, teorik altyapımızı geliştirmemiz lazım. Biz hakikat
denen şeyin altına bombayı koyup, düşünebilen nadir bir grubuz
feminist kadınlar olarak, bizim felsefe yapmamız lazım.
Begüm: Sadece teori de bizi kurtarmıyor. Aslında farklı pratiklere
de bakmak lazım. Tam da senin bahsettiğin paradoksla ilgili bir
örnek vereceğim. 155’i arayıp, erkek polis çağırmak zorunda kalıyoruz
ya buna alternatif olarak mesela Hindistan’da bazı kadınlar
erkek şiddetine karşı örgütleniyorlar ve bir kadın şiddete uğradığında
örgütlü olarak o erkeği cezalandıran kadınlar da var.
Esen: Dövüyorlar mı?
Begüm: Tekrar altını çiziyorum, bir tim kuralım da erkekleri dövelim
demiyorum ama teorik bir açılım kadar farklı pratiklere de
bakmak lazım diyorum.
Ülkü: ODTÜ Kadın Çalışmaları’nda yüksek lisansımı yeni bitirdim,
tez konum da Amargi ve farklılık feminizmiydi. Tezimde
Amargi’nin feminizminin transversal politics (çapraz siyaset)
kavramı üzerinden gittiği gibi bir sonuç çıktı. Bu kavram Antimilitarist
Feminizm’e de denk gelen bir kavramsallaştırma; kimliklere
saygı temelinde Türk ve Kürt kadınlarının aynı ortamda
bir diyalog kurmalarına ön ayak olmak olarak tanımlayabiliriz.
Bir de “toplumsal cinsiyet ve barış” diye bir ders almıştım. Orada
Norveç’li Johan Galtung diye bir teorisyenin “yapısal şiddet”
tanımı üzerinden baya bir tartışmıştık. Şiddetin her zaman fiziksel
şiddet olmadığını, halkın anadilini engellemenin de bir şiddet
olduğunu tartışmıştık. Buna karşın Begüm’ün dediği gibi şiddet
fiziksel bir direniş de olabilir.
Ben de antimilitarizm ile Safdışı örgütlenmesinin öncesinde
birazcık uğraştım. Orada şunu düşünmüştüm: İspanya’da anarşistlerin
yaptığını bildiğim bir eylem var. Dilekçe verip, “Benim
vergim, orduya gitmesin,” demişlerdi. “Biz de feministler olarak
böyle bir eylem yapabilir miyiz?” çünkü bu vergilerin çok büyük
bir kısmı ordu bütçesine aktarılıyor...
Nilgün: Feminist hareket siyasi ve terimsel farklılıklar içeriyor
olmasına rağmen bunun içinde egemen olan bir feminist hareket
olduğu kanaatindeyim ve -kendimi de içinde sayarak söylüyo-
rum- bu hareketin şöyle bir problemi var: Feminist algı çok fazla
erkek egemenliğine indirgenmiş durumda ve bu algı heteroseksüel
erkeğin, heteroseksüel kadına yönelik şiddeti olarak görülüyor.
Hâlbuki ataerkillik daha geniş ilişkileri içeriyor, erkekler arası ilişkileri
de düzenleyen, erkek ve erkekliği de tanımlayan bir iktidar
biçimine işaret ediyor. Bunu biraz unuttuğumuz kanaatindeyim,
feminist politikanın kapsamını çok daralttık.
Türkiye’de malum erkekler askerlik yapıyor ve malum
Türkiye’de bir savaş var. Dolayısıyla kadınlar ister vicdani retçi,
ister savaş karşıtı ya da antimilitarist olsunlar vicdani retçi erkeklerin
yanında hep destekçi olarak algılandılar. Özellikle ilk dönem
antimilitarist hareket ve vicdani retçiler cinsiyetçilik gibi bir yığın
konu hakkında konuşup, yazıyorlardı ama hayat yazılardaki gibi
olmuyor, başka türlü yaşanıyor. Türkiye’deki savaş karşıtı hareket
ya da antimilitarist hareket sadece vicdani redde indirgendiğinden,
vicdani retçi arkadaşlarımızın hapishanelere alınması zamanında
antimilitarist feminist hareketteki kadınlar da haliyle
destekçi olarak harekete geçiyorlardı. Örgütlenme içindeki kimi
arkadaşlarımız da “Siz kadınlar askerlik yapmıyorsunuz,” diyorlardı.
Gerçi bu son zamanlarda aşılmıştı ama sonuç olarak hayat
başka türlü yürüyordu.
Ucube meselesine gelince, bütün diğer antimilitarist feminist
kadın gruplarına olduğu gibi bu da içinde olmayı çok istediğim
bir örgütlenmeydi. Ben hâlâ bitmediği kanaatindeydim.
Begüm: Sönümlendi dedim, bitti demedim.
Nilgün: Ama gönüllerimizde yaşıyor. (Gülüşmeler) Diğerleri benim
için hakikaten ya bitti ya sönümlendi. Oradaki kadınlardan
ya da oradaki birlikteliklerden şikâyetim olduğundan değil, ama
bu öyle oldu. Fakat Ucube hâlâ kalbimde yaşıyorsa yeniden bir
gün yine bir kıvılcım çıkabilir diye umuyorum. Ne yapayım yani?
Biz feministler militarizmi konuşmaktan kaçındık, bunu
hep söylüyorum. Bu tam da Ayşe Gül’ün de, Begüm’ün de değindiği
militarizm algısı yüzünden. Pür-i pak şiddet karşıtlığı benim
için de söz konusu değil, hayatta böyle bir şey yoktur ama ben
şiddet karşıtlığı diye bir pozisyon olduğunu düşünüyorum. Ben
şiddet karşıtı birisiyim. Mesela Begüm’le ben şiddet karşıtlığı konusunda
çok farklı düşünüyorduk, Ucube’de farklı düşünen başka
kadınlar da vardı. Bunu bizi yok edecek bir şey olarak konuşmadık
ama bunu konuşmamanın, bununla çatışmaktan kaçınmanın
bizi sönümlendirdiğini düşünüyorum. Ya da belki de önceki deneyimlerin
aksine şunu becerebilirdik: Biz birbirimizden farklıyız
ama birarada yürürüz. Yolunu bulurdu bu grup ama biz bundan
da kaçındık.
168 169