10EP2Te

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Feminist Örgütlenme
kadınlar olarak bir ucundan politika yapmaya başlıyorduk. Küçük
toplantıları büyük toplantılar izledi. Hatta 1987’de çok büyük bir
ivme kazandı, biliyorsunuz ilk Dayağa Karşı Kampanya’yı başlattık.
Çankırılı bir hâkimin o “muhteşem” kararı ile birlikte birden
dayak konusu ortalığa döküldü ve çok fazla taraftar buldu.
Dayağa Karşı Kampanya içinde aktif çalışmaya başladıktan
sonra başımdan geçen şiddeti de konuşabilmeye başladım. Evlilik
ve boşanma döneminde şiddete uğradım. Bir yandan da seviyorduk
birbirimizi! Üzülerek ayrıldım. Sol grubumdan kadın arkadaşlarımla
bu konuyu hiç konuşamazken feminist arkadaşlarıma
yaşadıklarımı anlatabildim. İki ya da üç kere gördüğünüz kadınlara
güveniyor, yargılanmayacağınızı biliyorsunuz. Bilinç yükseltme
grubu deneyimi bana çok şey kazandırdı, eşsiz bir deneyim
oldu benim için. Bakıyorsunuz size benzeyen bir kadın da benzer
bir deneyim yaşamış, o da kocasından boşanmış. Ya da cinsellik!
Cinsel hayatınızı konuşabiliyorsunuz. O yılları da düşündüğümüzde
hayatımızda ciddi, devrimci dönüşümler yaşıyorduk.
Bilinç yükseltme grupları belli başlı feminist bir örgütlenmedir;
İkinci Dalga feminist hareketin bence bize bıraktığı en
önemli miraslardan biridir. Feminist hareket içinden de “grup
terapisi” olarak görülüp, eleştirilse de son derece önemli bir örgütlenme
modeli olduğunu düşünüyorum. Kadınların yaşadıkları
sorunların kişilik sorunu olarak görülemeyeceği ya da kişisel şartlardan
kaynaklanmadığı açığa çıkarılır. Kadınlar bilinç yükseltme
gruplarında güçlenir ve yalnız olmadıklarını görme imkanına sahip
olurlar. Türkiye’deki ilk feminist örgütlenmelerde bugünden
farklı olarak bilinç yükseltme grupları çok önemsenirdi.
Yeni bir örgütlenme modeli
Öğrendiklerim sadece bununla sınırlı değildi: Yapılması gerekli
işler, hiyerarşi olmadan herkesin katılabildiği bir şekilde planlanıyor,
şef, sorumlu, başkan olmadan, kolektif bir şekilde halledilebiliyordu.
Herkes birbiriyle açık ilişkiler kurmaya çalışıyordu.
Bunlar tabii benim gibi kadınların o zamanlar alışık olmadıkları
modellerdi. Aslında bütün dünyada feminist örgütler, geçmiş pratiklerle
hesaplaşıp, kendilerine yeni yollar aramışlar. Hiyerarşik
olmayan yapılar, şeflerin, sözcülerin olmaması, doğrudan katılımın
desteklenmesi, birbirine dokunma, birbirinin sözüne önem
verme gibi. Örneğin, buradaki gibi sıra sıra değil de, yuvarlak bir
düzende, göz teması kurabildiğimiz bir tartışma ortamının önemi
gibi… Farklı kadınlık durumlarını gözeten örgütlenme pratiğinin
önemi… Bunlar aslında suni biçimler değil. Neden değil? Çünkü
kadınların durumuna çok uygun… Bu toplumda ezilen bir tarafın
üyeleri olarak, bastırılmış, cinsiyetçilikle kuşatılmış, ikinci planda
kalmış, sözünüz ciddiye alınmamış kadınlar olarak, dilinden,
üslubundan, çalışma tarzına kadar kadınların hayatına uygun
olmayan örgütlenmelere bir tepki gelişmesi normal. Feministler,
kadınların farklılıklarını, çeşitliliklerini gözeten; evli, bekar, çocuklu,
çocuksuz, genç, yaşlı, uzakta, yakında olma gibi durumlarını
gözeten bir form arayışına gitmişler. Denenerek kadınlara iyi
gelebilecek örgütlenme modellerine geçilmiş.
Bugün hâlâ bu ilkeler feminist hareketin kazanımları ve uygulamaya
gayret ediyoruz. Tamamen yapabiliyor muyuz? Yapamadığımız
zamanlar kuşkusuz oluyor çünkü gerçekten kolay değil.
Örneğin Kaktüs Dergisi’ni çıkardığımız dönemde bazı şeyler
öğrendik: Kaktüs çok küçük ve homojen bir gruptu, on iki sayı
çıkarabildik. Küçük grubumuz, iki yıl kadar, dergiyi çıkarmadan
önce hemen hemen haftanın üç gününü beraber geçirdi ve hazırlık
yaptı. Dolayısıyla benim de dahil olduğum o gruptaki kadınlar
olarak birbirimizin sözünü, beden dilini, tavrını öğrendik ve hedeflerimizi
ortaklaştırabildik. Dergiye son vermemizin bir önemli
nedeni kadınlar arasındaki anlaşmazlıklardan çok politik önceliklerle
ilgiliydi bana göre.
2008 yılında kurulan ve benim de üyesi olduğum Sosyalist
Feminist Kolektif (SFK) bugüne kadar gördüğüm en büyük kadın
örgütlenmesi. Biz de SFK olarak benzer ilkelerle yola çıkmaya
çalıştık: kolektif çalışma, sözcünün, başkanın olmaması gibi ilkeler
vardı. Ama tabii ki grup büyüdüğü zaman, feministler olarak
daha önce deneyimlediğimiz, az sayıda kadının birlikte olabildiği,
yakınlaştırıcı grup deneyimlerine daha az imkan oluyor. Grup
büyüdükçe görevler de büyüyor: Üç ayda bir yayın çıkarmamız
gerekiyor. Belli faaliyetler yapmak istiyoruz, kampanyalar, okur
toplantıları, etkinlikler düzenlemek istiyoruz vb. O nedenle başka
sorunlar yaşamaya başlıyorsunuz.
Sorunlara geçmeden önce belki şunu söylemek gerek: Ben
oldum olası hep örgütlü mücadeleye inandım. Örgütlü mücadele
derken sayısal bir şeyden söz etmiyorum, iki üç kişinin bir araya
gelmesi de bir örgütlülüktür. “O örgütlenme iyidir, bu örgütlenme
kötüdür,” demeyi hele hele kadın hareketi için hiç doğru
bulmuyorum. Kadınların farklı ihtiyaçlarına farklı cevaplar bulacak,
parçalı yapısı ile farklı örgütlenme modellerinin toplamıdır
feminist hareket. Bunun içinde küçük bir yayın grubu olabilir, bir
kampanya grubu olabilir, bir araştırma grubu olabilir. Bizim için
önemli olan feminist hareketin bütününün hedefini nereye yönelttiğidir.
Çünkü biz erkek egemen, patriarkal düzeni yıkmak ve
298 299