10EP2Te

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Feminizme Farklı Yaklaşımlar ve Üçüncü Dalga
Yarası olmayanın neye göre yarası yok? Yoksa herkesin mi yarası
var? Hıristiyan felsefesindeki gibi İsa’nın acılarını omuzlarına
alıp, kendisini bir şekilde onun için feda etmesi gibi metafizik bir
alana mı taşıyacak? Yara tanımlamasını hangi referanslarla baz
alarak seçtin bilmiyorum ama benim bildiğim tanımlarda var olan
bir referans değil. Yara kelimesini tek başına kullanmıyorsun gerçi,
hep bir bağlamda kullanıyorsun ama yine de acaba uygun bir
tanım mı?
Begüm: Yara, Butler’ın“Kırılgan Hayat” 5 kitabında ve sonraki çalışmalarında
injury (yaralanma) olarak bahseder. Daha liberal
cosmopolitanism gibi Kant’tan gelen, “Hepimiz ölüme karşı kırılganız,
o yüzden hepimizin ortaklaştığı zaten bir kırılganlık, yara
ya da hasar,” vardır. Hepimiz ölebiliriz, iktidarın da, senin de, benim
de, hepimizin ölme korkusu var. O yüzden “Hepimizin paylaştığı
bir yara,” vardır diyen bir literatür var. Ama benim bahsettiğim
aslında sosyal adaletsizliğin yarası. Toplumsal adaletsizlik
hissinin yarattığı daimi hukuksuzluk durumuna karşı tanınma
mücadelesi yürütenlerin kurguladıkları injury’den bahsediyorum.
Güneş: O adaletsizliği hissedenlerin içerisinde o yarayı hissedenlerin
bir araya gelmesinden bahsediyorsun. Yarayı hissedenlerin
de psikanalitik bir boyutu var. Hissedenlerin hareketi, hissetmeyenlerin
yarasını ortaya çıkarma gücü taşıyor mu?
Begüm: Bazı tartışmalarda söylenen “O gey onun yarası var ama
bilmiyor,” gibi bir dil kurmak istemem. Yaradan kastım, illâ ki
örgütlenilmiş, politize olmuş bir yerden değil evde otururken, televizyon
seyrederken hissettiklerin de olabilir.
Güneş: Bu da çok genellemiyor mu? Sosyal adaletsizliğin de, yaranın
da tanımı çok genel. İktidarı yeterince işaretleyen bir tanım
mı acaba?
Belmar: Ben de bu konuda Güneş’e katılıyorum. İnci’nin de söylediği,
“Empati kurmamız gerekiyor,” söylemi bence çok soyut ve
havada kalan bir söylem. Yapısal bir değişim olmadığı sürece istesem
bile nasıl empati kurabilirim ki? Farz edelim ben Roman
olmayan biri olarak Romanlarla birlikte büyüdüm ve empati
kurmam gerekiyor evet, ama bu empatiyle olacak bir şey değil k!
Bir sürü yapısal sorunlar ve eşitsizlikler varken “Ben empati kuruyorum,”
demek, empati üzerinden konuşmak çok soyut ve bir
yere değmeyen bir yaklaşım. Empati de kurulamıyor zaten, toplumdaki
eşitsizlikler ve ayrımcılıklar empati kurmakla ortadan
kalkabilseydi, Almanya’da yaşayan Türkler, kendilerine yönelik
5 Butler, Judith, (2005), Kırılgan Hayat Yasın ve Şiddetin Gücü,(çev. Başak Ertür),
Metis Yayınları, İstanbul
faşizmi referans alıp, buradaki Kürtleri anlayabilirdi ama anlayamadıklarını
görüyoruz.
Simten: Bana bu empati kavramı ve örgütlülük içindeki vurgusu
yirmi yıl öncenin 1980’ler ve 1990’ların hoşgörü vurgusunu hatırlatıyor.
Her ikisinde de hiyerarşik bir duruşun kabul edildiğini
düşünüyorum. Kendimi senin yerine koyuyorum demek bence
hegemonik bir söylemdir. “Ben kimim ki kendimi olmadığım birinin
yerine koyacağım?” diye düşünüyorum. Begüm de onun altını
çizdi, “Başkalarının ayakkabılarını mı giyeceğim?” dedi. Kendimi
başkasının yerine tabii ki tamamen koyamam, ama orada sanki
mesele gelip, dolaşıp, etik bir yere dayanıyor.
Neoliberalizm ve hak temelli siyasete bir üçüncü olarak
aklımda dolanan bir terim var: sorumluluk. Sorumluluk ilkesinin
empatiye ve hoşgörüye alternatif oluşturabileceğine dair bir
ümidim var. Hani biriyle empati kurmak değil, ama sadece haklar
üzerinden hareket ettiğinizde o kişi ya da durum karşısında kendini
sorumlu hissederek ortaklıklar kurabiliriz diye düşünüyorum.
Ama bunu yapabilmemiz için de eşitsizlikleri ve ayrımcılığı
yaratanı dert etmemiz, bu yapıyla halleşmemiz gerekiyor. Çünkü
bize öyle doğuştan birtakım ilkelerle doğup, kendi kendimize
doğruları bulabilecek varlıklar değiliz.
İnci: Begüm, queerin kendisi ontolojik değildir dedin ya peki,
queer ontolojik kimlikler olduğunu kabul ediyor mu?
Begüm: Karşı çıkması gerekir. Queer kendini kurarken ontolojik
kimliği reddediyor. Ben bir şeyim dediğinde kendini ontolojik
olarak yaratıyorsun buradaki ontolojiyi reddetmek, o varlığı reddetmek
ise queere ait bir şey. Ama eğer “Lezbiyen diye bir kimlik
vardır, Ermeni diye bir kimlik vardır,” durumunu kabul edip “Ben
de queerim,” derse kendine ters düşmüş olur.
Gülnur: İkinci Dalga Feminizm içerisinden Üçüncü Dalga
Feminizm’e, cinsiyet toplumsal olarak yaratılmıştır ama biyolojik
cinsiyet üzerinden yaratılmıştır eleştirisinin olduğunu biliyorum.
Dolayısıyla cinsiyetin ontolojik birtakım varoluşlara da gönderme
yapabileceğinin es geçilmemesi gerekiyor.
Begüm: Zaten “Kadın doğulmaz, kadın olunur” sözündeki gibi
performatif bir yerden baktığında aslında ontolojiyle çelişiyorsun.
Queer de performatif teoriden esinlendiği için ontolojiyle
bir yerde aynı şekilde ilişkilenir ve kendini anti-ontolojik olarak
tanımlar.
Gülnur: Bu konuları daha çok tartışacağız gibi duruyor. Geldiğiniz
için hepinize teşekkür ediyoruz.
364 365