10EP2Te

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Antimilitarizm ve Feminizm
Bu kadar zamandır antimilitarist örgütlenmelerin içinde yer
alan biri olarak bazen niye vicdani retçi olmadım diye düşünüyorum.
Bu ülkede antimilitarizm ve vicdani ret hareketiyle bazen yakın
bazen uzak mesafeli ama hep ilişkili oldum. Fakat vicdani ret
yapmadım, hep vergi veriyorum diye bahaneler buldum. Sonunda
şunu kavradım: Bunu yapmadım çünkü ben bir şiddet karşıtı olarak,
devletin şiddetiyle, ezilenin şiddetini aslında tam olarak bir
tutamadım, gençliğimde bu Filistin meselesiydi, sonra Kürt meselesi
oldu. Bununla yüzleşemedim ben. Böyle olduğunu bile bile,
Kürt gerilla hareketiyle, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin şiddetine eşit
mesafede olmadığım sürece vicdani ret yapmak -çünkü total ret
yapacaktım- kendimi kandırmak demek olurdu ve bu da hiç iyi
olmazdı. Karar verdim, ki buydu mesele ve bunu bugünden sonra
formüle edebilirsem vicdani reddimi açıklayacağım ama nasıl yapacağımı
bilmiyorum.
Bence örgütlü şiddet askerileşmedir. Sonuçta gerilla hareketi
de hiyerarşisiyle, komplosuyla, gizliliğiyle (yani sadece silah kullanmakla
ilgili bir şey değil militarizm) bütün örgütlenme biçimiyle
militarist bir yapılanmadır. Buna ister Filistin diyelim, ister
İspanya iç savaşındaki anarşistler diyelim, ister Kürt gerillaları diyelim,
hepsi militaristtir. Umuyorum gün gelecek Kürt hareketi
için militarist yöntemlerle politika yapmak son bulacak ama Türk
devleti ya da diğer devletlerin tümü militarist örgütlenme olmadan
varlığını sürdüremez. Militarist olmayan bir devlet düşünülemez.
Tabii ki de erkekler ve kadınlar arasındaki hiyerarşik ilişkileri
belirleyen, gizlilik içeren, ast-üst ilişkisi içeren ailevi, aşirete dair
bütün ataerkil ilişkilerin bir yığın askeri kodu içerdiğini ve bu ilişkilerin
militarist olduğunu düşünüyorum ve buna giderek daha
çok inanıyorum. Evet, militarizm herkesi belirliyor, hepimizi belirliyor.
Gündelik hayatımızın içine sızmış ama gündelik hayatlarımızın
içine sızan militarizmi biz hepimiz yeniden üretiyoruz
diye düşünüyorum. Hepimiz Türk’üz, hepimiz Ermeni’yiz meselesinde
kafam çok karışık. Bana doğru gelen Türklük içinde kalıp
oradan ses çıkarmak. Yani ezilenin yerine geçmek değil, ezilenin
yanında kendi ait olduğun yere dair söz söylemek bana hep daha
etkili gelmiştir ve hatta bu yüzden galiba “Hepimiz Ermeni’yiz”
metninde imzam bile yoktur.
Özlem: Bir sürü konuda olduğu gibi bu konuda da kafam hâlâ
karışık. Ucube’den bende kalan düşünce şuydu: Biz bir savaş gerçekliği
içinde yaşıyoruz ama bunu farklı deneyimliyoruz. Batıda
yaşayanlar olarak bu savaşın bir parçasıyız ama doğudaki gibi bir
parçası olmadığımız için buna karşın ne yapacağımızı bilemedik.
Figen’in jineoloji sunumunda 13 Kürt kadınları ile kavramlara
yüklediğimiz anlamlar bile farklıyken ortak bir yol bulmaya çalıştığımızı
fark etmiştim. Mesela o gün “Bilim nedir?” diye tartıştık.
Kürt Kadın Hareketi’nin kadın olmaya ya da kadın bilimi üzerinden
bu kavramlara ne atfettiğine ve bizim burada o kavramları
nasıl tartıştığımıza baktığımızda aslında savaş gerçekliğinin
bizim düşünce pratiklerimizi birbirinden çok ayrıştırdığını gördüm.
Haliyle teorik düşünceden, pratiğe geçerken sürekli sıkıntı
oluyor. Özellikle batıda yaşayan biri olarak savaşa karşı eylemlilik
üretmek gerektiğinde, böyle çok yakıcı bir gündemin içinde de
olunca elimin, kolumun bağlandığını hissediyorum. Ucube’nin
son tartışmalarında sürekli bunları tartışıyorduk ama pratiğe nasıl
geçireceğimiz noktasında hep tıkandığımızı hatırlıyorum. Buradan
da şöyle bir noktaya geliyoruz: İkinizin de sunumlarınızı
dinlerken kafamda dönen hep şuydu: Bu tıkanıklığın sebebinin
eylemliliğe çok sınırlı yaklaşıyor olmamızdan kaynaklandığını
düşünüyorum. Eylemliliği sadece sokak eylemliliği ile özdeşleştirip
sokak eylemliliğini de kalabalık bir kitle halinde sokakta bir
yerden bir yere yürümek gibi düşünüyoruz. Bunun dışına çıkabilecek
pratikler de üretmeliyiz. Mesela Ülkü’nün bahsettiği vergi
meselesi benim de aklıma gelen örneklerden biriydi. Sadece bu
değil tabii başka bir sürü eylemlilikler de bulunabilir.
Güneş: Ben Ayşe Gül Altınay’ın sorduğu bazı sorulara dönmek
istiyorum: Aile içi şiddet ile yani gündelik erkek egemen şiddetle
militarizmin bağlantısı teorik ve pratik olarak nasıl? Bunların yapısal
nasıl bağları var? Ben de tezimde aile içindeki erkek şiddetini
çalışıyorum. Çeşitli karşılaşmalarımda bazı kadınlar şöyle yorumlar
yaptılar: “Acaba bu erkek şiddetinin artmasında (zannedersem
2002’den beri artan bir rakam var) savaşın etkisi mi var?
Artan erkek şiddeti Türkiye’deki militarizmle ne kadar bağlantılı?”
Militarizmi çok geniş anlamda tuttuğumuzda “Militarizm her
yerde” diyebiliyoruz, gündelik hayatımızın örgütlenişi, neo-liberal
güvenlik sistemlerinin hayatımıza ve zihinlerimize duhul etmesi
de bir militarizm. Ama biraz daha özel anlamda baktığımız
zaman Türkiye’de olan savaş eve, sokağa nasıl yansıyor ve bu aile
içinde yaşanan şiddeti nasıl arttırır? Bu sayılara ne kadar yansıyor
bilmiyorum, sayılara baktığımda, Türkiye’de savaşın çok yoğun olduğu
dönemlerde kadın cinayetleri daha fazla değil, 2002’den bu
yana bir cinayet artışı var. Bu sonuçta psikanalitik bir yansıma mı?
Bastırılmış bir şey açığa mı çıkıyor? Toplumsal değişimler bu tarz
verilerle ölçülebilir mi? Komplike bir soru bu. Kendi adıma buna
13 Bkz: Bu kitap içindeki Figen Aras, “Kürt Hareketi ve Feminizm” sunumu
170 171