10EP2Te

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Diziler nasıl yapılıyor/yazılıyor, nasıl okunuyor?
kılındı ya.
Esen: Evet, onun gibi.
Feyza: Dediğim gibi bazen anlatı gerçek hayata doğru uzuyor, karakter
gerçek hayata doğru geliyor, bazen izleyici anlatıya doğru
gidiyor, aslında o geçişkenliğe biraz da katılım deniyor. Yani orada
cenaze namazı kılan adamlar şizofren değiller, biliyorlar ama bu
anlatıyı kendi gerçek hayatlarının parçası haline getirerek yaşamayı
seviyorlar, o bir keyif alma ve beğenme biçimi. Hem kurguyu
açık eden bir şey, hem de kurgunun içine izleyicinin ne kadar
katılmak arzusu içinde olduğunu gösteren bir şey. Kurtlar Vadisi
izleyicisi için bunu söylüyorum. Feministler için de Fatmagül dövizi
taşımak, aslında sözünü Fatmagül üzerinden söylemeyi tercih
etmektir.
Nükhet: “Fatmagül’ü seyrediyorsun ama N.Ç. için hiçbir şey
yapmıyorsun,” gibi o önemli, politik bir adım bence. Veya cenaze
namazını kılmak, Çakır üstünden laf söylüyor. Yoksa gerçekliği
kaçırmaları söz konusu değil, orada çok ciddi bir siyasi söz üretme
var. Kim olduğunu söylüyor, kimlik politikası yapıyor.
Hazal: Kendini o temsiliyetin bir parçası kılmak var. Çakır neyi
temsil ediyorsa ya da Fatmagül’e sahip çıkmak neyi temsil ediyorsa...
Feyza: Dolayısıyla bu melodramlarda “Anlatı biter, izleyici konuşur,”
diyorduk ama bu yeni formlarda anlatı hiçbir zaman bitmiyor
ve onun içinde her aktör kendi rolünü üstlenip, konuşuyor,
oynuyor.
Benim düğün hikâyesi de çok dikkatimi çekiyor, melodramların
çoğu düğünle çözülür. Sezon sonlarına bakın, ben de bu hafta
baktım, hep düğündür. Hep sezon sonunda gelinlik giyilir, bunda
mesela Asmalı Konak biraz farklıydı, Sıla biraz farklıydı çünkü
onlarda ilk bölümde düğün vardı. Düğünle, evlilikle başlayan bir
hikâye anlatır, çoğu melodram da düğünle çözüme ulaşır. Mesela
bu düğün kültürü, düğün yapma biçimleri o kadar değişti ki. Ben
araştırma yapmaya başladığımdam beri onu gözlemliyorum, yani
gelinlikler ona göre oluyor, kına geceleri ona göre oluyor, “Nihal’in
kına gecesi şöyle oldu, biz de onun gibi yapalım,” gibi hikâyeler
çıkıyor. Kır düğünü sırf bundan çıktı.
Nükhet: O diziyle kurulan gelgitli ilişkinin kendisi aslında son
derece üretken ve yaratıcı bir ilişki. Şimdi mesela ofisime birisi
geliyor, bir şey söylüyor, biraz sinirleniyorum, birisi daha geliyor,
biraz daha sinirleniyorum, sonra bir bakmışım Nurhayat’a bağlıyorum.
Hem benim sinirimi azaltıyor, hem de karşımdakini güldürüyor,
bir sürü işlevi var.
Hazal: Hocam 2006’da duygu antropolojisi dersinde yine dizi-
leri konuşuyorduk. “Türkiye’de neden sitcom çok tutmuyor da
melodramlar daha çok tutuyor, çünkü hep o dönüşüm hikâyesini
arıyoruz,” demiştiniz. Dönüşüm ve bizi bir şeyden başka bir şeye
dönüştürecek bir duygu ya da bir hikâye ya da bir adam... Bir taraftan
bütün bu modernleşmenin içinde sürekli hayal ettiğimiz
kendi dönüşümümüz, bir taraftan da cumhuriyetin dönüşümü,
her taraftan bu dönüşüm arzusuyla kuşatılmış olduğumuz için
melodramları tutuyoruz.
Nükhet: Evet, mesela Gülse Birsel’in sitcom’ları niye bu kadar
başarılı? Çünkü o dönüşüm hikâyesi aslında hep hikâyenin içinde
var. İki aile var, birisi muhakkak dönüşmüş, birisi dönüşmemiş.
Terastaki iki aile, biri Adıyaman’dan göçmüş, biri tiyatrocu,
İzmir’den geliyor. Avrupa Yakası’nda da öyleydi, aile daha geleneksel,
onlar göç etmiş aile, çocuklar İstanbul’da büyümüş, modern,
Amerika’larda okumuş ve başka bir dil konuşan çocuklardı. Sonra
Hasibe Eren geldi diziye, gelenekseli getirdi. En çok sevdiğimiz
hikâye bu, gelenekselle moderni yan yana koyalım ve bunun dönüşümlerinin
nasıl olacağını izleyelim.
Esen: Hem güldüğümüz hem ağladığımız hikâye…
Nükhet: Çok bizim hikâyemiz ya, değişmek, dönüşmek için çok
çabaladık malum. Aşk da bu hikâyenin içinde çok ciddi rol oynuyor.
Aslında Eski Ahit’te bir laf var, diyor ki “Güneşin altında yeni
bir şey yok.” Eski Ahit zaten bir hikâye, düşünsenize, Yusuf ile Züleyha,
onlar gerçekten ilk hikâyeler. Modernite de bize bir hikâye
verdi, o bir hikâyenin üç beş varyantı var, bu diziler de evirip çevirip
bu hikâyeleri anlatıyorlar. Öyle çok da hikâye yok. Şimdi karmaşık
hikâyeler ilginç bir noktaya getirdi, bakalım ne olacak?
Feyza: Ama onlar da hep uyarlama fakat biraz daha fazla yatırım
yapıyor senaryo işlerine. Benim okuduğum televizyon araştırmacılarından
biri şöyle söylüyor; sinema daha yönetmen merkezli
bir sanat, esas belirleyici yönetmen, televizyonda ise bu karmaşık
anlatılarda belirleyici olan senarist. Dolayısıyla en büyük yatırım
senariste yapılıyor. Yatırım derken parasal yatırımdan bahsetmiyorum,
çünkü o aktöre yapılıyor. Ama düşünsel işi senarist yapıyor
ve deli gibi çalışıyorlar. Ekiplerle çalışıyorlar ve senarist tükeniyor,
on beş bölümde bir senarist değiştiriyorlar. Yani senaristin
kendisi resmen tüketilen bir şeye dönüşüyor. Karmaşık anlatıda
Habil ve Kabil hikâyesini alıyor, “Monte Kristo”yu alıyor, Cengiz
Aytmatov’un “Selvi Boylum Al Yazmalım”ı alıyor ve karıştırıyor.
Bunu akıllıca yapmak zorunda çünkü karşısındaki izleyici de en
az onun kadar bu işe yatırım yapıyor.
Hazal: Son dönemde izleyiciler senariste göre dizi takip ediyorlar.
Mesela Ezel’in iki senaristinden birinin Suskunlar’a, diğerinin
498 499