10EP2Te

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Dindar Kadınlar ve Feminizm
hemen hepimiz üniversite mezunu, pek çoğu bir şekilde akademiyle
bağlantılı, gelir durumu orta sınıfın üzerinde olan kişilerdik
ve bizim gibi olmayan kadınlar da içimizde pek yoktu. Örneğin,
dindar kadınlarla yalnızca platformlarda karşılaşıyorduk.
Bugün hâlâ Amargi’de kendini dindar olarak tarif eden bir
feminist yok. Amargi olarak bir ilişki kuruyoruz ama ancak bu etkinliği
yapabilecek kadar ilişki kuruyoruz. BSÇ benim için dindar
kadınlarla örgütlenebilmek için bir şanstı. Herkesin kendi bulunduğu
yerden “Ben kadın olarak bunu yaşadım, bana bu yaşatılıyor,”
demesi bizi bir araya getirmeye yetebilecek asgari bir alandı.
Çok uzun süredir eşcinsel bir aktivistim ve ben herhangi bir
dine mensup değilim ama tanrı inancım var. Dolayısıyla Feyza’nın
feminist olmakla ilgili yaşadığı çelişkinin benzerini ben de eşcinsellerin
içinde “Sen nasıl Allah’a inanırsın? Eşcinsellik günah
diyorlar, sen şimdi günahkâr mı kabul ediyorsun kendini?” muhabbetine
maruz kalarak yaşadım. Dindarlar arasında da “Yaşasın
bu Allah’a inanıyormuş, biz bunu doğru yola döndürebiliriz, sen
aslında günah işliyorsun,” dendi. Çok iyi niyetli, çok sevdiğim ve
feminist ortaklıklarımız olan dindar kadınların dahi bana yaklaşımı
“Madem Allah’a inanıyorsun, o zaman dönebilirsin,” idi. Bu
ikilemde bırakılmak, birisini seçmek zorunda kalmak… BSÇ’de
bunun başka türlü olabileceğini düşünmüştüm.
Bu arada BSÇ’yi sona ermiş olarak algılamıyorum, bu sessiz
süreci ciddi bir durgunluk olarak değerlendiriyorum. En son
geçen sene, galiba Mayıs’ta toplanmıştık. Grup ciddi bir şekilde
küçüldü ve bir süredir herhangi bir faaliyette bulunmuyor ama
bu gruptaki tartışmaların, her ne kadar kırılma ve ayrılmalara neden
olsa da birlikte tartışma imkânı yarattığı için değerli olduğunu
düşünüyorum. Biz beraber nerede yan yana geleceğiz, neden
gelemiyoruz ya da gelmemiz nasıl mümkün olacak? Buna dair bir
düşüncemiz var mı? Bugün bunları sormalıyız.
Nilgün: Yüzyıldır ekilip büyütülen erkek egemenliğinin, cumhuriyetin
vs. birbirimize yönelik olan önyargıları çok güçlendirdiğini
düşünüyorum. “Orada saf bir başörtülüler grubu var, burada
da saf bir ateistler ya da seküler veya açık feministler grubu var,”
ya da “Bir tarafta feministler diğer tarafta da dindar feministler
var,” şeklinde düşünmüyorum, tartışmayı buna indirgemek olsa
olsa bizi diktatörlüğe götürür. Biz bu ikiliği bir türlü dilimizden
ve alanlarımızdan çıkaramadık. Başörtülü kadınlar diyoruz ama
“Hangimiz örtüsüzüz?” sorusu da her dönem baki bir tartışmadır,
aslında hepimiz örtülüyüz. Bir kere bunun çok temel bir problem
olduğunu düşünüyorum.
Gülfer dedi ki, AKP’deki Müslüman kadınlar niye bunun için
bir şey yapmadılar? Bu soruyu sormasına çok şaşırdım. Çünkü benim
tanıdığım ve BSÇ’de birlikte olduğumuz Müslüman kadınların
çoğu iflah olmaz birer AKP karşıtıdırlar. Birbirimizden az haberdar
olduğumuzu biliyorum ama “Bu kadar mı az haberdarız?”
diye düşündüm. Bu tür genellemeler yapılması problemli geliyor
bana bu yüzden benim için Müslüman kadınların bazıları vardır,
feminist kadınların da bazıları vardır.
BSÇ’de iftar yapma meselesine gelecek olursak… Ben dindar
kadınlara “İçki içebilir miyim?” diye sorarım. Bir defasında
bir kadın “İçebilirsin,” dedi ama bundan huzursuz olduğunu hissettiğim
için içmedim, bundan dolayı da hiç eksilmemiştim ama
“Rahat, rahat iç,” denilince de “Sağlığınıza,” deyip, içmişimdir. Bu
yüzden total olarak sınıflandırabileceğimiz bir durum söz konusu
değil.
BSÇ ilk ortaya çıktığı zaman seküler feministlerin büyük bir
çoğunluğu buna karşı çıktılar. Bizim de hatamız vardı, çok hızlı
yaptık. Bir iki hafta tartışabilseydik belki daha güçlü bir şekilde
ortalığa çıkabilirdi. Alevi kadınların kendilerine şunu sorması lazım:
BSÇ metninin altında Alevi kadınların kaç tanesinin imzası
var?
Gülfer: Niye gelsin ki aleviler?
Nilgün: O metni imzaya açtık ama Alevi kadınları sustular.
Gülfer: Tamam, bekliyorlar. Tedirgin bir bekleyiş var.
Nilgün: Herkes birbirinden dolayı tedirgin… O yüzden diyorum
ki “Sen hatalısın, suçlusun,” yerine bütün kimlikler, taraflar, siyasi
oluşumlar olarak “Ben nerede hata yapıyorum?” sorusunu
sorabilirsek, belki patriarkanın, kapitalizmin, faşizmin tuzağına
daha az düşebiliriz. Biz hep alışmışız, “Mağdurlar her koşulda
haklıdır, karşımızdaki haksızdır,” demeye. Emin değilim ama galiba
ben BSÇ’den ayrıldım, hatırlamıyorum bile. Beni orada kıran
noktalardan birisi İsrail’in Gazze’ye saldırısı esnasında birkaç
tane dindar kadının, “Feministler de ne yapıyor bu konuda, bir
de görsek?” gibi çıkışlarıydı. Bu soru sorulabilirdi tabii ki ama o
arkadaşımızın sorduğu şekilde olmamalıydı, yol alırken birbirimizi
gözetmek önemli, bu şekilde sorulduğu zaman ortalık çok
karıştı. Ayrıca aramızdaki bir Yahudi kadının yaşadıklarını bazı
Müslüman kadınların görmezden gelmek istemesi hatta son derece
kaba bir şekilde “Ne olacak canım? O da bir kişi… Filistin’de
bir yığın insan ölüyor,” denilmesi bu sürecin şekillenmesinde çok
belirleyici oldu. Mevzu yola çıkma değildir, biz yol arıyorduk, yolu
bulamadan birbirimizi kıran bir sürü şey yaşadık, bunlar belki
bizi yok etmedi ama incitti diye düşünüyorum.
Çok konuştum, çok dolmuşum bu konuda ama şunu da söyle-
102 103