10EP2Te

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Kürt Kadın Hareketi ve Feminizm
nın mı karşıtıdır? Bu sorularla bağlantılı olarak anaerkil dönem
dediğimizde nasıl bir tahayyülümüz var? Şu andaki ataerkil sistemin
karşıtından mı bahsediyoruz? Bu metinde bahsedilen ve
kadın doğası denilen özellikleri sahiplenen ve onları yüceleştiren
feminizmler de var ama ataerkil sistemin de kadını bu özelliklerle
tanımladığını söyleyerek buna karşı çıkan feminist yaklaşımların
daha fazla olduğunu düşünüyorum ve bence de bu tür bir kadın
doğasının kabulü feminizme tamamen tezat bir düşünce.
Bir diğer nokta, konuşmanda “Feminizm ideoloji değildir,”
dedin. Fakat tam da yaptığın ideoloji tanımına göre feminizm
bir ideolojidir. Ben feminist hareketin sadece eleştirdiğini düşünmüyorum,
sorunlara çözüm önerisi ve bunların nasıl hayata geçeceğine
dair de politikası olduğunu düşünüyorum. Örgütlenme
biçimimizin kitlesel olmaması örgütlü olmadığımız anlamına
gelmiyor. Sadece teorik düzeyde bilgi üreten ve eleştiri yönelten
bir düşünme biçimi değil feminizm, bunların hayata geçmesi için
örgütlenen, bugüne kadar da çok fazla değişim gerçekleştirmiş
ideolojik bir hareket.
Feminist hareketin sistem içi çözüm ve önerilerinin olması
ise onu liberal yapmaz sistem içi önerilerin bir kısmı devrimci olabilir.
Kadınları ancak sistem dışı öneriler kurtarır demek de doğru
değil bence o zaman sosyalist devrim de kadınları kurtarırdı ama
ne yazık ki kurtarmadığını gördük. Sistem içi çözüm önerilerine
doğrudan negatif bir anlam atfedilip, feminizmi liberalizmle eş
görmek, eğer devrim tahayyülü yoksa -ki devrim tahayyülü olanlar
da var- sistem yanlısı olarak tanımlamak bence haksızlık. Oysa
feminizm tam da sistem eleştirisi yapan bir ideolojidir, ataerkil
sistem diyor, patriarkal kapitalizm diyor. Dolayısıyla bu metin ve
konuşman dâhilinde söylüyorum ilerleyen süreçte nasıl değişir,
nasıl dönüşür hep birlikte göreceğiz ama jineoloji bence feminizme
tezat bir düşünce. Meşru zemininin bilim olma iddiası olan
jineolojinin, bizim bütün bilgimizi ve feminizmi nasıl kapsayabileceği
gibi sorularım var.
Güneş: Esen’in söylediğine birebir katılıyorum. Feminizm büyük
bir egemenlik eleştirisi, dolayısıyla feminizmin egemenlik
eleştirisinden gelen kendi içinde parçalılığını homojenleştirmeye
çalışmak da bir egemenlik projesi aslında. Biz eğer bilimin iktidarını
ve iktidarın bilimini tartışıyorsak ve her tür bilginin içerisinde
birtakım egemen söylemlerin ve toplumsal çatışmaların
yer aldığını söylüyorsak şunu da söylemek gerekiyor: homojenleştirmeye
çalışan her türlü bilginin kendisi de aslında oturmuş
birer iktidardır, iktidarın kendisidir. Dolayısıyla aslında feminizmin
eklemlendiği ve kendi içinde yürüttüğü birçok tartışma
var. Bence biraz da bilgisizlikten bu kadar net konuşabiliyoruz,
yanlış anlamayın ben kendi bilgisizliğimi de işin içine katıyorum.
Örneğin “Feminizm kadın bilgisini ve bilimi sorguladı mı?” diye
soruyorsunuz. O kadar çok epistemoloji tartışması var ki feminist
bilimde. Bunu tartışabilmemiz için ve alternatif bir bilgi yöntemi
için yola çıkıyoruz dememiz için mevcut olan bütün kadınlık
durumlarını, özselcilik durumlarını, bilgi nasıl üretilir sorularını
tartışan, en azından yirmi senelik feminist teoriler içinde gelişen
epistemoloji tartışmalarını bilmek lazım. Hiçbir zaman feminist
eylemliliği ve teoriyi homojen algılamadım, algılamaya çalışanlar
da olmuştur muhakkak ama feminist akımların içerisinde de genelde
bu homojenleştiriciliğe karşıtlık son yirmi senedir bütün
dünyada yaygın ve bu boşuna değil. Reel sosyalizm geleneğini yaşamış
feministler de var, o ülkelerden gelen feministler de var ya
da sizin dediğiniz gibi İkinci Dalga Feminizm’in homojenleştiriciliğine
karşı çıkan, kimlik politikalarını ön plana çıkaran Siyah
Feminizm var.
Bana göre, teorik bir tartışmaya girebilmemiz için birtakım
metinleri çok ciddi okuyup, tartışmamız lazım ama “Bu kadar
homojenleştiricilik iddiamız varsa acaba bir iktidar derdimiz mi
var?” gibi bir şüpheyle yaklaşıyorum. Acaba burada bir iktidar çatışması
mı var? Neden feminizmin bir üst yapısı olarak karşısına,
her ne kadar karşısına demesek de, ona alternatif bir toplum projesini
tartışıyoruz? Feminizm zaten bu anlamda aşılmış bir proje
değil ki! Zaten homojen değil, çok fazla eklektik ve farklı alanlarda
farklı özgürleşme projelerini tartışan bir proje. O nedenle
bence böyle bir bilimsel iktidar mücadelesine girmektense eylemliliği,
pratiği tartışmak gerekiyor. Feminizmi başlı başına epistemolojik
olarak sorgulamadan ve benzer bir özgürlük mücadelesini
anlamlandırmaya çalışmaktan ziyade bence kendi içerisindeki
eylemlilikleri tartışmak daha samimi. O zaman gerçekten şöyle
bakabiliriz: Neden Türkiye’deki birtakım kadın hareketleri daha
marjinal kalıyor? Kürt hareketi içerisindeki Kürt Kadın Hareketi
neden daha fazla toplumsallaşıyor? Bunu anlamak da çok güç değil.
Sizin de bahsettiğiniz gibi sadece eleştiri üzerinden feminizmi
kurmak Radikal Feminizm’in bir tercihidir.
Ayrıca ben ideoloji tanımının da bu kadar basit benimsenmesini
eleştiriyorum çünkü ideoloji başlı başına eleştirilen bir
tanım. 1980’den itibaren reel sosyalizm deneyimi üzerinden ideolojinin
bu tür bir tanımına karşı çok ciddi tarihsel bir mücadele
var. Post-yapısalcı teoriler veya toplumsal pratikler ideoloji tanımını
eleştirmiştir. Devrim acaba gerçekten böyle homojen bir bakış
açısıyla mı olacak? Devrim ya da sistem tanımını da tartışmak
66 67