You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Görüldüğü gibi; yüksek nitelikli tohumluklarda aranılan özelliklerden birisi<br />
de, bunların hastalıklar ve zararlılar yönünden temiz olmaları durumudur.<br />
Tohumların özellikle hastalıklar ile bulaşık olması halinde karşılaşılabilecek<br />
olumsuz etkileri şu şekilde özetlemek mümkündür:<br />
• Elde edilen ürün miktarının azalması (çünkü verim düşük olur),<br />
• Tohumun çimlenme yeteneğinin azalması veya kaybolması,<br />
• Bitki hastalıklarının ortaya çıkması ve yayılması,<br />
• Tohumlarda renk ve şekil değişmeleri,<br />
• Tohumlarda biyokimyasal değişmeler ve<br />
• Tohumlarda toksin oluşması'dır.<br />
Diğer taraftan, tohumlardaki mekanik zararlarıma ile hastalık ve zararlı<br />
kavramlarını ayırt etmek gereklidir. Zararlanma bir tohumun bünyesinin<br />
(yapısının) fiziksel veya hayvansal etki ile hasar görmesidir. Örneğin; yara<br />
oluşması, mekanik hasar ve böcek zararı bazı zararlanma tipleridir. Hastalık<br />
ise, bir tohumun normal yaşam fonksiyonlarını olumsuz yönde etkileyen ya<br />
da bozan bir faktördür. Hastalık uygun olmayan ortam koşullarının<br />
(fizyolojik kökenli) doğrudan etkisi ile oluşabildiği gibi patojenler (biyotik<br />
kökenli) nedeni ile de meydana gelebilir.<br />
Tohumlarda görülen hastalıklar ve zararlanmalar şu ana başlıklar altında<br />
toplanabilmektedir:<br />
• Tohumlarda genetik kökenli bozukluklar,<br />
• Tohumlardaki mekanik zararlar (fiziki),<br />
• Tohumlarda böceklerin neden oldukları zararlar,<br />
• Fizyolojik kökelik tohum hastalıkları,<br />
• Patojenlerin neden oldukları tohum hastalıkları ve<br />
• Tohumlarda diğer faktörlerin neden oldukları bozulmalar 5<br />
dır.<br />
Bunlar arasında patojenlerin neden oldukları tohum hastalıkları, diğerlerine<br />
oranla daha fazla önem taşımaktadır. Zamanımızda çoğu bitkilerde de<br />
hastalık yapabilen 2400 adet mikroorganizma (virüs, bakteri, fungus ve<br />
benzeri) 383 adet bitki cinsinin tohumlarında hastalık meydana getirebilmektedir.<br />
Son yıllarda yapılan ıslah ve çeşit geliştirme çalışmaları sonucunda<br />
belirli hastalık etmenlerine karşı dayanıklı, ya da toleranslı olan bazı türler<br />
elde edilmiş ve tohumları ticari olarak satışa sunulmuştur. Bunlar arasında<br />
Fusarium oxysporum'a dayanıklı kereviz, Helminthosporiıım maydis'e<br />
dayanıklı mısır, Helminthosporium oryzae'ye dayanıklı çeltik^ Phytophtrora<br />
infestans'a toleranslı patates, belirli virüslere toleranslı ya da dayanıklı olan<br />
hıyar, kabak ve marul gibi bitkilerin tohumları yer almaktadır.<br />
187
Change language