BEZBEDNOST SAOBRAŃAJA – uőbenik –

8.5. Najznaåajniji tragovi saobrañajne nezgode: znaåaj i obrada
pritiskaju doboã i toåak se sve sporije okreñe. U trenutku T 3 prekida se okretaçe
toåka (toåak blokira), tj. na kontaktu toåka sa podlogom dolazi do potpunog
proklizavaça. Od trenutka proklizavaça, usporeçe kratko opada (jer je treçe
kretaça maçe od treça mirovaça), da bi se stabilizovalo oko neke sredçe vrednosti
realizovanog usporeça, b o (m/h 2 ).
Dakle, ukupno vreme koåeça moæemo razloæiti na:
– vreme reagovaça vozaåa (t 1 ),
– vreme odziva koåionog sistema (t 2 ),
– vreme porasta usporeça (t 3) i
– vreme intenzivnog koåeça (t k ).
U toku ovih vremena vozilo prelazi odgovarajuñe puteve kao na slici...
Vreme reagovaça vozaåa (t 1 ) je vremenski period od trenutka stvaraça
opasne situacije (T o ) do trenutka dodirivaça koånice (T 1 ). U toku ovog vremena
vozaå opaæa opasnu situaciju, obraœuje informaciju o opasnoj situaciji, odluåuje
da preduzme odreœene mere (svira, ablenduje, skreñe, koåi i sliåno), prenosi komandu
do nogu i ruku, diæe nogu sa “gasa” i premeãta je na koånicu.
Vreme reagovaça vozaåa zavisi od vozaåa i od vrste opasne situacije:
– sporije reaguju stariji vozaåi, alkoholisani vozaåi, vozaåi pod uticajem
droga i lekova, umorni vozaåi, slabije obuåeni vozaåi (vozaåi u prvim godinama
vozaåkog staæa),
– isti vozaåi bræe reaguju, ako je situacija opasnija i prostija.
Vreme reagovaça vozaåa varira (u zavisnosti od nabrojanih åinilaca) od 0,5
do 1,5 sekundi.
Vreme odziva koåionog sistema (t 2 ) je period od dodirivaça papuåice
koånice (T 1 ) do trenutka kad se koåeçem poåiçe usporavati 6 okretaçe toåka
(T 2 ). U toku ovog perioda sila koåeça se prenosi sa papuåice koånice do glavnog
koåionog cilindra na toåku, odnosno do koåionih diskova ili doboãa. Ovo vreme
zavisi od vrste i podeãenosti koåionog sistema i kod ispravnih koåionih ureœaja
varira od 0,15 do 0,2 sekunde.
Vreme porasta usporeça (t 3 ) je vreme od poåetka usporavaça vozila (T 2 )
do trenutka kad usporeçe dostigne najveñu vrednost (T 3 ). Ovo vreme zavisi od:
– vrste koåionog sistema,
– optereñenosti vozila,
– staça kolovoznog zastora itd.
Kod mehaniåkih koånica vreme porasta usporeça je zanemarÿivo. Kod
hidrauliånih koånica ovo vreme varira od 0,15 do 0,25 sekundi, a kod pneumatskih
koånica od 0,3 do 0,7 sekundi.
Vreme intenzivnog koåeça (t k) je period od ostvarivaça najveñeg usporeça
– potpunog blokiraça toåka (T 3 ) do zaustavÿaça vozila (T z ). Ovo vreme
zavisi od:
– realizovanog usporeça (b 0 ) i
– brzine vozila (v 0).
6 Od trenutka podizaça noge sa papuåice “gasa” vozilo se usporava zbog sila otpora kretaçu. Ovo usporavaçe
je posebno znaåajno, ako se vozilo kreñe na uzbrdici. Meœutim, ovde se misli na usporavaçe
okretaça toåka usled pritiska koåionih obloga na doboã toåka, a pod dejstvom sila koåeça.
237
8. ELEMENTI SAOBRAÑAJNE TRASOLOGIJE