Preuzmite kompletan časopis broj 2 u PDF formatu - Portal kulture ...

ïñtérkûltúråłna ìsträživanjá
I
Reč je o fenomenu koji se u njegovim brojnim manifestacijama i analizama pokazao kao
bitno polazište razumevanja društava i kultura u kojima ta muzika nastaje: zapadnjačke kulture
kao područja mešanja brojnih elemenata „drugih” kultura s jedne strane, i kultura naroda
zapadne Afrike, crnačke dijaspore, „crnog Atlantika” s druge strane. Naizgled različiti
kulturni sistemi povezani su muzikom i njenim funkcijama; to je prvo opšte mesto.
U literaturi i medijima crnačka muzika je klasifikovana kao kompleksan, generički pojam;
termin koji obuhvata brojne (pod)žanrove folklorne i popularne muzike američkih crnaca i
izvornu afričku muzičku tradiciju revitalizovanu sa nedavnim usponom „muzike sveta” (World
Music). Analitički posmatrano, svojim socijalnim intenzitetom, uopšte ekstramuzičkim kvalitetima,
crnačka muzika nadilazi kolokvijalnu upotrebu u funkciji opisa i karakteristika žanra
ili tipa 1 . Čak i uže razumevanje sistema crnačke muzike zahteva sagledavanje svih pratećih
društvenih korelacija i neizbežnih implikacija koje ishode iz ukorenjenog jedinstva muzike sa
njenom duhovnom, društvenom i emocionalnom podlogom. Treba imati u vidu činjenicu da
ovde izuzetak predstavljaju zapadnjačka estetika i umetnost; izvorna crnačka (afrička) muzika
je neodvojiva od totaliteta društvenog života i nije podvrgnuta procesu racionalizacije i racionalne
podele rada kojima je vekovima oblikovana zapadnjačka umetnost 2 . Atalijevim rečima:
„Muzika je od pradavnih vremena prisutna u svim vidovima svakodnevnog života i rada. Ona
uspostavlja kolektivno sećanje i organizuje društvo” (Atali 1983: 56).
Holistička duhovna osnova crnačke kulture u neku ruku zadaje metodološki koncept; u
onoj meri u kojoj se muzika crnaca ne može potpuno razumeti van religijskog konteksta, toliko
je besmisleno taj (religijski, „duhovni”) aspekt tretirati kao „izolovan” element. Analitičko
„razbijanje” tog jedinstva u funkciji je prepoznavanja osnovnih pojmova. Za početak, verovanja
– kao sistem u prošlosti usvojenih vrednosti, uverenja, mitova i religijskih predstava – i
njihove „konkretizacije” (iskustva, rituali, norme), elementi su koji svojim odnosom čine
neraskidivo funkcionalno jedinstvo svake religije.
1 Sav reme na popularna crnačka muzika p odleže dvo st rukoj defini cij i: kao m uzika koju (pro)izvode crnci
(crna čk i žan rovi; b luz, dže z, hip- ho p) , i kao muzika koju kupuje crnački auditorijum . U prvom slučaju , defi
ni cija „u p rak si ” post aje sreds tv o manipul is an ja i svrstavanja crnačkih muzičara u inferiorne marketinške
st ruktu re. U dr ug om slučaju, veliki br oj hitova be lih i zv ođa ča bi s e morao razume ti kao crnačka popul
arna mu zika. Ako ov u p osmatra mo kao žan r ko ji izrasta i z aut entičn e i st orije i tr adicij e, u toj socijalnoj
di me nziji j e, smatra G ar ofalo (Gar ofa llo), možem o ra zu me ti kao mu ziku koj a n astaje k roz participaciju u
iskustvu američk ih crnac a (Garofallo 1993 : 231).
2 Mi d H anter (H un te r 1989 : 187) n alazi d a s u za pa dni t eo retičar i od uv ek težil i racion al izacij i mu zik e
i kodi fi ka cij i njeni h fu nk ci ja. Pi tag or ej ci su ma te matič ko m klasi fikaci jom mistifi kovali p rir od u m uzike ,
njenu društvenu osnovu . Srednjovekovna crkva je nas tavila o bj ektivizac ij u muzike od čuj ne ( čulne) umetn
osti u sra ču nat ar anžman čitlj iv ih i pre dvi dl j ivih tonova . Ishod o vo g proc es a je zapadnoe vr opski konce
pt (t eo rije) mu zi ke g de je pr eci zn ost o sn ovn o načelo , a individualna ekspresija dopuštena u skučeni m
parametrima, u potpunosti podređena sistemu oličenom u crkvi , dvorskoj aristokratskoj sredini i hij
erarhi js koj podel i rad a u pro cesu p roizvođe nja muz ik e.
171