Nr 608, styczeń 2006 - Znak

104MAREK KITAXI opublikował encykliki Mit brennender Sorge oraz Divini Redemptoris,potępiające nazizm i komunizm. Sytuacja międzynarodowa stawałasię coraz bardziej napięta. W lutym 1939 umarł papież i jednocześnieodeszła z tego świata matka Roncallego. Przy okazji wyboruPiusa XII (takie imię wybrał były sekretarz stanu Eugenio Pacelli)miało miejsce ważne wydarzenie – na dziękczynnym nabożeństwieobecny był patriarcha Konstantynopola Beniamin I. Ekumenicznewysiłki tytularnego arcybiskupa Mesembrii zaczynały przynosić owoce...W Wielki Piątek roku 1939 Włochy zaatakowały Albanię. MonsignoreRoncalli, pisząc niedługo potem do rodziny, powątpiewałw możliwość wybuchu wojny i wyrażał przekonanie, że w Italii mimopewnych nieprzyjemnych ekscesów dzieje się dobrze. Deklarowałdystans wobec polityki.Cztery miesiące później Pius XII wygłosił przemówienie radiowe,w którym przestrzegał mocarstwa przed wywoływaniem zbrojnychkonfliktów i budowaniem swej potęgi na niesprawiedliwości.Na początku września Roncalli odwiedził ojczyznę. Po powrocie doStambułu zorganizował komitet pomocy dla uchodźców z napadniętejprzez Hitlera Polski. W swoich refleksjach zawartych w bożonarodzeniowejkorespondencji wspominał ze współczuciem narodyogarnięte wojenną zawieruchą i chwalił postawę neutralnego w tymmomencie, a przy tym pojednawczego w stosunku do Kościoła, rząduMussoliniego. Złudzenia, jakie wówczas żywił, rozwiały się w następnymroku – Italia przystąpiła do wojny. Na wieść o tym Roncallioznajmił swemu francuskiemu współpracownikowi, że powinnościąbiskupa niezależnie od jego narodowości jest być „konsulem Boga”i ojcem dla wszystkich. Pośród ogarniającego świat zamętu zamierzałpozostać człowiekiem pokoju. Podczas prywatnych rekolekcjiw listopadzie 1940 rozmyślał o ludzkiej odpowiedzialności za wywoływaniehistorycznych katastrof, o bałwochwalczym charakterzewszelkich nacjonalizmów i o Kościele jako Ludzie Bożym obejmującymwszystkie narody. W swojej pracy dyplomatycznej starał się zachowaćnieskazitelność gołębia, lecz gęsta od politycznych i wywiadowczychintryg atmosfera neutralnej Turcji wymagała również wężowejprzebiegłości. Jednak poufne rozmowy i korespondencja niewyczerpywały całej aktywności Roncallego – przy różnych okazjach