Nr 608, styczeń 2006 - Znak

TEMAT MIESIĄCAz teologami wyzwolenia, nie spotykał się z duchownymi, którzy bylikrytyczni wobec jego teologii.Papieskie rozumienie Kościoła, rozumienie Biblii i sposób jej interpretacji,wszystkie te elementy jego aktywności – powiedzą krytycy– są wyrazem teologii głuchej na ludzkie doświadczenie.Opinia ta, choć brzmi zbyt surowo, domaga się refleksji.Nie po to, by krytykę podtrzymać lub ją unieważnić, lecz aby lepiejzrozumieć dziedzictwo Papieża. Zbyt wiele bowiem wybitnych postacizwracało uwagę na słabości tego pontyfikatu, by móc je w rzetelnejdebacie pominąć milczeniem.Aporie teologa i przywódcy religijnegoPosługa każdego papieża, w tym także papieża z Polski, wystawionajest na próbę, której do pewnego stopnia sprostać nie sposób.Jak każdy przywódca masowych ruchów czy organizacji, papież –siłą rzeczy – nastawiony jest na dobro całości. Pierwotność takiegonastawienia czy też priorytet takiej orientacji skutkuje nolens volensjakimś rodzajem dezindywidualizacji. Inne są reguły utrzymywaniadobrego kontaktu z masami, administrowania złożonym urzędem,gdzie obowiązują procedury, bezosobowe reguły, jednoznaczność,a zupełnie innego nastawienia wymaga dostrzeżenie jednostki w jejunikalności i nieusuwalnej odrębności. Jednostka ginie wśród mas,przestaje być osobą w urzędzie. Troska o pojedynczego człowiekaznika zawsze w kontekście problemów globalnych.Nie bez znaczenia jest więc fakt, iż teologia Wojtyły główne swerysy zyskała właśnie jako nauczanie papieskie. Wcześniej występowałon raczej w roli filozofa (etyka). Taka lokalizacja społeczno-kulturowatej myśli „skazywała ją” w naturalny sposób na bycie nauczaniempłynącym z góry, wygłaszanym ex cathedra. Dziś, kiedy wiemy,że podmiot i jego kontekst społeczny, historyczny, kulturowyistotnie wpływa na sposób formułowania i przekazu myśli, na samąjej treść, możemy sobie wyobrazić, że bycie głową państwa kościelnego,Wikariuszem Chrystusa, Najwyższym Kapłanem (PontifexMaximus), łatwo sprawić może, iż myśl w tym kontekście zrodzona55