Nr 608, styczeń 2006 - Znak

TEMATY I REFLEKSJE„wielką” – gilotyna ścinała głowy ze sprawnością nieznaną w czasach„niewoli”. O wolności gardłowali zarówno zbuntowani studencizachodnioeuropejscy, jak i azjatyccy siepacze Pol Pota. W klasyczneji tak dziś ciepło wspominanej greckiej demokracji „wolność” niedotyczyła niewolników, tylko pełnoprawnych obywateli. Owszem,dla polsko-litewskiej szlachty oznaczała prawa i obowiązki obywatelskie,ale też wolność gnębienia poddanego chłopa. Według takszacownych postaci rewolucji amerykańskiej (ta już bardziej sprawiedliwiemogłaby nosić przydomek „wielka”) jak Jerzy Waszyngtoni Tomasz Jefferson wolność nie kłóci się z niewolą, posiadali onibowiem i wykorzystywali, zgodnie z ówczesnymi obyczajami, licznączarną służbę niewolniczą. W znanej bajce Mickiewicza wolny, leczgłodny wilk już chce zostać psem, w zamian za ciepłą budę i miskęstrawy, ale dostrzega ślad obroży na psiej szyi i w imię wolności uciekaz powrotem do swojego lasu.Skradziona wolnośćKłopotliwe problemy erotyki usiłujemy wyjaśnić niewinnej dziatwiena przykładzie – powiedzmy – kwiatków i motylków. Więc skoroproblem wolności jest podobnie kłopotliwy, to może spróbujmy goprzybliżyć za pomocą przykładu erotycznego.W czasach zamierzchłych wszystko było jasne: to, co wolno, a czegonie wolno, regulował nakaz religijny. Zadać się z mężatką to grzechnajcięższy („Nie pożądaj żony bliźniego swego ani wołu, ani owcy,ani żadnej rzeczy, która jego jest”). Potomek spłodzony w ten sposóbmógł nieprawnie zawłaszczyć majątek zdradzanego męża, stądcudzołóstwo tępią wszystkie religie świata. Pofiglować z panienką –nieco lepiej, bo to tylko rozwiązłość. I tak dalej, i tak dalej... Wprawdzienie takie znowu restrykcyjne były te „dawne, dobre czasy”, wystarczywspomnieć faktyczny obyczaj praktykowany w surowym rzekomośredniowieczu, liczne domy rozpusty i rezydujące tam „gamratki”.Ale przynajmniej wiadomo było, czego nie wolno, a jak ktośsobie pofolgował, to nie chwalił się tym publicznie, wiedział, że nagrzeszył,i dopiero stosowna pokuta mogła mu otworzyć widoki na133