Nr 608, styczeń 2006 - Znak

TADEUSZ BARTOŚ OPŚwiat bez BogaTeologia „od dołu” nie widzi możliwości religii poza ludzkimdoświadczeniem. Pisał o tym w „Tygodniku Powszechnym” ks. TomaszWęcławski, kiedy bronił wagi teologii Rahnerowskiej: „On (Bóg)czyni siebie samego tym, co konstytuuje człowieka jako człowieka”.Bez względu na zakres konsekwencji tej formuły jej minimalne znaczeniestreścić można tak: poza ludzkim doświadczeniem nie maProblemy takie jak:wolność debaty wewnątrzkościelnej,kwestiacelibatu, antykoncepcji,rozwiązywane są w ramachteologii, dla którejcałość rozwiązań jest jużostatecznie dana.Boga 9 . Jak jednak spotkać Boga, skoro osobisteludzkie doświadczenie w tradycyjnej (ekstatycznej)duchowości nie istniało, zastąpionena sposób heteronomiczny doświadczeniemw pełni kształtowanym przez przyjętą duchowość,rytuał, teologię? Otóż jeżeli religijnośćodgórna nie pyta o „ja” jednostki, lecz z góryje kształtuje, jeśli nie chce pytać o oryginalnedoświadczenie podmiotu, uznając je za nieistotne,niewiarygodne, nie widząc w nim tym bardziej drogi do Boga, tow istocie taka religijność jest światem bez Boga.Negacja Inności drugiego, by przywołać raz jeszcze istotną Lévinasowskąkategorię, oto największa wada teologii „z góry zstępującej”.Problemy takie jak: wolność debaty wewnątrzkościelnej, kwestiacelibatu, antykoncepcji, rozwiązywane są w ramach takiego rozumieniateologii, dla której całość rozwiązań jest już ostateczniedana, a wszelkie możliwości są już z góry określone. Dyskusja jestwięc w istocie zbędna. Uprawianie takiej teologii ogranicza się doumiejętnego zapamiętania i przekazu zapamiętanych treści z wykluczeniemrzeczywistych teologicznych poszukiwań. Prawda nie jestdrogą, jest kresem. Czym jednak jest prawda–kres? Z pewnością nieBogiem.689Zob. „Tygodnik Powszechny”, 31 lipca 2005.