Nr 608, styczeń 2006 - Znak

TEMAT MIESIĄCAz wiary budować bastionu światopoglądowej instytucji. Trwaniew wierze to trwanie w zapytywaniu, w hipotezie uparcie stawianej,choć rozum milczy i mówi, że w ciemność wkracza człowiek 1 .Krytyk pontyfikatu powie, że takiego trwania w pytaniu, takiegodociekliwego zapytywania zabrakło teologii Jana Pawła. Była onaraczej pouczeniem, odpowiedzią, zamknięciem, zdefiniowaniem,określeniem nieprzekraczalnych ram. Zgodziwszy się lub nie z tymgłosem krytycznym, przyznać musimy w istocie, że w odbiorze papieskiejnauki ryzyko zniekształcenia jest wielkie: wiara bowiem przestajebyć wiarą, gdy staje się światopoglądem, przekonaniem, gotowymi skończonym obrazem rzeczy. Nie obrazy maluje wiara, leczrysuje drogę. Potok nauk, co myśli są kresem, już nie skłaniają, bymyśleć dalej, lecz uczą, jak myśleć należy. Najsmutniejsza ze smutnychjest wiara, co wiedzę udaje. Najpiękniejsza jest wiara, co pyta.Dostrzec człowieczeństwo JezusaWymaga refleksji pytanie – zauważą krytycy papieskiej teologii –dlaczego stosunkowo niewiele jest w jego twórczości wypowiedzipodejmujących się zrozumienia postaci Jezusa jako człowieka. Niewieleistotnych analiz słów Nauczyciela, tego co robił, jak się zachowywał.Raczej Jego śmierć aniżeli życie koncentruje uwagę. Brakujeteologii papieskiej wnikającej w ludzki kontekst działalności Założycielachrześcijaństwa, jaki dziś wyłania się z pracy historyków i egzegetów.Teologiczna wizja Jezusa, uprzednia wobec tekstu Ewangelii,nie wkracza na teren autonomicznej refleksji. Nawet Redemptorhominis, główna encyklika o Jezusie, gubi Jego człowiecze kształtyw gąszczu teoretycznych kwestii. Teologia odkupienia zasłania Jezusaodkupiciela. Teologia już dana, wcześniej znana, nie pozwalana świeżość w lekturze nauki Mistrza z Nazaretu.1Klasyczna definicja wiary stwierdza, że jest ona umiejętnością umysłu, która sprawia,iż przystaje on na to, co niewidzialne („fides est habitus mentis (...), faciens intellectumassentire non apparentibus”, Tomasz z Akwinu, II-II ae , q. 4, a. 1). Wytrwałe zapytywanie– nie bez udziału woli – jest owym stanem umysłu, w którym lgnie on i przystaje nato, czego jako niewidzialnego sam nie rozpoznaje.57