Nr 608, styczeń 2006 - Znak

Z SĄDAMI SIĘ NIE DYSKTUJErozmowa z Ewą Nowińskąwieka i Obywatela wolność słowa (podobniejak wiele innych swobód) zaczęła nabieraćszerszego znaczenia. Stała się częściąsystemów prawnych państw demokratycznychchoć, jak to w prawie bywa,z pewnymi ograniczeniami. A to dlatego,że w prawie nie ma wolności absolutnej,jest tylko wolność formalna – ograniczonaprawami drugiego człowieka.I.H.: Jakie jest zatem źródło wolnościsłowa?Mówi się nawet, że jest to prawo natury.Nie wiem, czy to rzeczywiście prawo naturalneczłowieka. Prawnicy często przypisująnaturze te prawa, które chcą szczególniewzmocnić.I.H.: Wolność słowa jest szczególnieważną wartością dla prasy. Jakie zada-nia wypływają ze swobody wypowiedzidla prasy?Koncepcje liberalno-demokratyczne mówiłyo wolności słowa w kontekście prawinformacyjnych wyborców. Już w XIX wieku,kiedy powstawała prasa, dostrzegano,iż może ona kształtować stan świadomościspołeczeństwa. W kontekście wyborówwolność prasy jest konieczna, gdyżwyborca, oddając swój głos, powinien toczynić świadomie. Ma prawo do informacjio osobie, która będzie go później reprezentowaćwe władzach państwowych.Ta zasada nie straciła na aktualności. Celinformacyjny jest jednym z głównych celówprasy. Wolność słowa jest przedewszystkim wartością w zakresie poglądówpolitycznych – na tym gruncie jest onaw zasadzie bezdyskusyjna.K.M.: W jednym z ostatnich numerówtygodnika „Polityka” opublikowanoanalizę serwisów informacyjnych TVPi TVN. Czy rozbieżności w zakresie kolejnościi rodzaju podawanych informacjiświadczą już o ograniczaniu wolno-ści działalności dziennikarzy?Na tej podstawie nie można powiedzieć,czy wywierane są polityczne naciski nadziennikarzy. Podobieństwa i różnicew programach informacyjnych zależą odbardzo wielu czynników. Z jednej stronydziennikarze czerpią informacje z podobnychźródeł – czytają te same strony internetowei doniesienia agencji prasowych.Siłą rzeczy muszą się ustosunkować dobieżących wydarzeń. Jeżeli palą się zbiornikiz paliwem pod Londynem i jedna stacjaradiowa poda tę informację, to wszystkiepozostałe media natychmiast podejmąten temat. Wybór spośród milionów informacjitej, którą redakcja uważa za istotną,nie jest zamachem na wolność słowa.Z drugiej strony konkurencja międzynadawcami sprawia, że konieczne jesturozmaicenie, zmiana porządku prezentowanychinformacji. Rywalizacja na rynkuprogramów informacyjnych z jednejstrony wzmacnia kontrolę prawdziwościwiadomości, a z drugiej powoduje utrudnienia.Nie ogranicza to wolności wypowiedzi– to raczej konieczność odróżnieniasię od pozostałych.K.M.: Jak Pani Profesor ocenia zasad-ność protestów dziennikarzy przeciwkoograniczaniu wolności słowa?Naciski na dziennikarzy są faktem. Czasamidziennikarze prowadzący programypolityczne przyznają publicznie, że dzwonionodo nich i zakazywano, nakazywanoalbo wyrażano zdumienie. To są ograniczeniapolityczne, zewnętrzne. Z drugiejstrony autocenzura także ogranicza wol-185