Nr 608, styczeń 2006 - Znak

TEMAT MIESIĄCAzawiści i większej chciwości. Bieda upadla i upokarza, czyni z ludziłatwy przedmiot do wykorzystania. Ubóstwo, izolacja i zacofanie –mówił o tym Papież – nie sprzyjają duchowemu rozwojowi.Subiektywizm – obiektywizmZ kolei uznanie tzw. subiektywizmu za jedno z istotnych źródełzła w świecie opiera się na nieporozumieniu. Czytamy w Veritatissplendor:Nie wolno jednak nigdy mylić błędnego subiektywnego mniemania o dobrumoralnym z prawdą obiektywną, ukazaną rozumowi człowieka jako drogado jego celu, ani też twierdzić, że czyn dokonany pod wpływem prawego sumieniama taką samą wartość jak czyn, który człowiek popełnia, idąc za osądemsumienia błędnego (nr 63).Tymczasem nie istnieje inny aniżeli subiektywny dostęp do prawdy.Prawda bowiem, zgodnie z przyjmowaną w Kościele katolickim zaklasyczną koncepcją Tomasza z Akwinu, znajduje się w intelekcie,a intelekty zawsze są subiektywne i pojedyncze,nawet intelekt boski. Pojęcie prawdy obiektywnejto pleonazm. Rozróżnienie prawdy subiektywneji obiektywnej zaciera fundamentalnerozróżnienie na prawdę i fałsz i wprowadzaRóżnorodność opiniinie jest subiektywizmem– jest nim raczejarbitralność.sugestię, jakoby subiektywnie, tj. samodzielnie, nie wolno było myśleć.Dopiero „obiektywnie” myśleć jest poprawnie. To jednak oznaczanie własne myślenie, lecz myślenie „z drugiego” (ab alio) 3 : innymyśli, a ja to powtarzam, oto możliwy sens przywoływanej tu obiektywności.Różnorodność opinii nie jest więc subiektywizmem – jestnim raczej arbitralność, postawa, w której dla własnych stanowisk,poglądów, zachowań człowiek nie czuje się w obowiązku szukaćuzasadnień. Odmawia dialogu.3W ten sposób Tomasz z Akwinu definiuje niewolnictwo, Contra Gent., III, c. 112:„Wolnym jest ten, kto z siebie samego jest [i działa]. Co zaś z jakąś koniecznością popychanejest do działania przez coś innego (ab alio) podlega niewoli” („liber enim est qui suicausa est: quod autem quadam necessitate ab alio agitur ad operandum, servituti subiectumest”).63