Nr 608, styczeń 2006 - Znak

142HALINA BORTNOWSKADopiero co zakończona (?) kampania wyborcza przyprawia liczneumysły o coś, co jest psychicznym, moralnym „effektem”. Niewiem jeszcze, jak to określić w kategoriach ogólnych. Na razie niechwystarczy przykład. Jak mi donoszą młodzi przyjaciele, wyraźny „effekt”kampanii pojawił się na warszawskim Wydziale Nauk Politycznych.Otóż więcej niż połowa przyszłych politologów chce wybraćlub już wybrała szczególną specjalność: „marketing polityczny”. Kusiich miraż, że oddawać będą poszukiwane, intratne usługi: za 10 milionów(walutę ustali się później) z każdego zrobią prezydenta. Tooczywiście miraż. Gdy „offerentów” cennej usługi będzie tak wielu,prawdopodobieństwo skutecznego jej wykonania spadnie, cena, czylidochód marketingowy, też spadnie, a wymagany kapitał wzrośniepoza zasięg większości chętnych. Mylne jest też, moim zdaniem, określeniespecjalności; marketing tak, ale czy „polityczny”? Z politykiw interesujących, poważnych znaczeniach zostaje tu tyle co ze sztukiw klakierstwie. (Może to sztuka głośna, ale inna).Myślę też, że „effektem” tej kampanii – szerszym, obejmującymmoże miliony ludzi, będzie rosnąca niezdolność do uczestniczeniaw procedurach demokratycznych, przede wszystkim w wyborach.Niechęć – niesłusznie utożsamiana z wyborczym lenistwem – jestkonsekwencją ostrego poczucia nierzeczywistości udziału. Jak przekonaćludzi, że mogą wiedzieć, co dla nich wyniknie z naciśnięcia tejalbo innej wyborczej dźwigni? Wiedzieć choć tyle, by to mogło byćmotywem do udziału.Mój ojciec, na starość skwapliwy brytyjski wyborca, wiedział, jakgłosować, jeśli chce obniżki podatków, a jak, jeśli chce naprawy falochronówna wyspie Wight, gdzie mieszkał.Marketingowcy szykują się, by jeszcze skuteczniej (?) nas bujać.Oto „effekt”.Święty MarcinKsiądz od ołtarza zachęca, byśmy przybliżyli sobie postać świętegoMarcina. Czy to przypadek, że dziś tylu młodych tak ma na imię?Czy znają legendę – a może prawdę – choćby o jednym z czynów