Nr 608, styczeń 2006 - Znak

TEMATY I REFLEKSJEne są, według Gadamera, najbardziej uprzywilejowanym „miejscem”uobecniania się i „rozbłyskiwania” piękna, a tym samym prawdy bytu.Mamy tu do czynienia ze specyficzną postacią „pozoru”, który umożliwianam zrozumienie ontologicznej istoty tych naczelnych wartości.Doświadczenie sztuki uprzytamnia nam, „czym jest owa doniosłość,która sprawia, że coś wydaje się nam lub jest dla nas ważkie”14 , ale tym samym wyprowadza nas poza estetykę kuhermeneutycznej ontoantropologii.„Dzieło sztuki oznacza pewien przyrost bytu” – Zuwachs am Sein– stwierdza Gadamer 15 . To w tej „nadwyżce” (Gewinn) właśnie dochodzido szczególnej intensyfikacji (Besonderung) „bytującego pozoru”,„wyrażającej się w tym, co dowolne, wybrane, swobodnie wybrane”.Dzięki temu człowiek jako jestestwo dziejowe, to znaczy w swejskończoności i ograniczoności, uzyskuje możliwość samopoznania i samopotwierdzenia– „zadomowienia się”, jak by się wyraził Hegel. „Sztukajest poznaniem, a doświadczenie sztuki pozwala na udział w tympoznaniu”; „doświadczenie estetyczne to pewna postać samozrozumienia”– stwierdza Gadamer 16 . Fenomen sztuki skłania ku poszukiwaniupodstaw jej dziejowego uobecniania się: „Co jest antropologicznąbazą naszego doświadczenia sztuki?” – pyta Gadamer 17 .Dzieło sztuki w swej warstwie głębokiej – chodzi o źródłowy sensdzieła, a nie o treść ikonograficzną, narracyjną czy poetycką ani tymbardziej o jego funkcję czy wartość utylitarną – odsłania strukturętriadyczną, której, by się tak wyrazić, ontoantropologicznymi funktoramisą, według Gadamera: g r a, symbol i święto. W grzeujawnia się „nadwyżka egzystencji” polegająca na swobodnej samoprezentacji– gra jest szczególną manifestacją „bycia w sobie i dlasiebie”, co oznacza zarówno stan świadomości: wyższą postać samozrozumieniaprzez dziejowe jestestwo, jakim jest człowiek (twórcai odbiorca sztuki), jak i sposób bycia samego dzieła sztuki. Zresztątakie „przeciwstawienie świadomości estetycznej przedmiotowi nieodpowiada stanowi rzeczy” 18 , gdyż doświadczenie hermeneutyczne14Aktualność piękna, dz. cyt., s. 39.15Tamże, s. 47.16Prawda i metoda..., dz. cyt., s. 118.17Aktualność piękna, dz. cyt., s. 29.18Prawda i metoda, dz. cyt., s. 121.127