Nr 608, styczeń 2006 - Znak

ZDARZENIA – KSIĄŻKI – LUDZIEHalík oddziela wiarę od religijności. Religijność to – jego zdaniem –naturalna cecha człowieka podobnie jak poczucie piękna lub humoru,która może być pielęgnowana lub zepchnięta na margines życia. Możnarozpatrywać ją jako zjawisko kulturowe i antropologiczne. Jest ona pewnymhistorycznym, osadzonym w danej kulturze zapleczem wiary – jej„ciałem” czy „garderobą”. Religia jako przekonanie odzwierciedla stylepoki, w której się rozwija. Wiara natomiast przekracza te kontekstualizacje,„jest sprawą wyboru, decyzji, dobrowolnej odpowiedzi na wezwanie– i udaniem się w drogę”. Symbolem religii jest świątynia, tyglemwiary – postawa życia polegająca na naśladowaniu Chrystusa. Kryzysreligii nie jest tożsamy z kryzysem wiary, która w teologii katolickiej jestrozumiana jako spotkanie łaski Boga z wolnym aktem człowieka. Bógwlewa w naturę człowieka tęsknotę za Nim, która przejawia się w poszukiwaniusensu. Odpowiedzią na te poszukiwania jest Objawienie, któreczłowiek przyjmuje (bądź odrzuca) wolnym aktem wiary. Na czym więcpolega kryzys religii? „Jest to kryzys zarozumiałości dogmatycznego językai kryzys wiarygodności religijnych instytucji”, uważa Halík. Dzisiajnie mówi się o osłabieniu poszukiwań duchowych. Socjologowie w latach80. ubiegłego wieku przewidywali, że zainteresowanie religią będziecoraz słabsze. Tymczasem jest na odwrót. O jaki jednak powrót doreligii chodzi? Nie jest to powrót do Kościołów instytucjonalnych, leczpragnienie doświadczenia Boga. Ludzie chcą doświadczyć Boga, a niesłuchać doktrynalnych systemów czy definicji, w świetle których Bógjawi się jako abstrakt. Halík uważa, że na świecie będzie więcej pokojui zrozumienia, kiedy ludzie będą komunikować się nie za pomocą katechizmówi dogmatów, lecz poprzez to, czego sami doświadczyli i w jakisposób szukają odpowiedzi na pytania. Już na początku XX wieku WilliamJames uważał, że intelektualizacje przeżyć religijnych, czyli wszelkieteologie, są wtórne wobec doświadczenia. Można zaryzykować tutwierdzenie, że historyczne podziały religijne są skutkiem właśnie tychkonceptualizacji, choć – paradoksalnie – powstały z lęku przed tym, żesubiektywizm wiary prowadzi do herezji. Czy jednak, aby móc ze sobąrozmawiać o naszych doświadczeniach duchowych, nie musimy w jakiśsposób ich skonceptualizować? Kryzys religii polega dziś również natym, że ignoruje się to, w jaki sposób wielkie prawdy powinny być konkretniewprowadzane w życie. „Widziałem szereg wielkich prawd – piszeHalík – leżących martwo i pokrytych pyłem w zapomnianym miejscu,niczym Golem czekający na rabina, aby tchnął w niego ożywiająceszem wiarygodnego stylu”.157