Nr 608, styczeń 2006 - Znak

Z SĄDAMI SIĘ NIE DYSKTUJErozmowa z Ewą Nowińskąność wypowiedzi. To, czy dziennikarz wykorzystazebrany materiał, zależy przedewszystkim od niego samego. Na podjęciedecyzji o publikacji mają wpływ niezliczoneczynniki, na przykład materiałmoże się nie spodobać naczelnemu, boprzyjaźni się on z tym czy z innym politykiemlub biznesmenem.K.M.: Czy mamy obecnie cenzurę?Nie. Chociaż można powiedzieć, że cenzurąjest każde ograniczenie płynące z zewnątrz.Myślę, że mamy cenzurę polityczną,w znaczeniu potocznym, czyli wywieranianacisków.K.M.: A ograniczenie dostępu do infor-macji?Ograniczenie dostępu do informacji niejest cenzurą. Jeżeli odbywa się w granicachprawa, to jest elementem systemupaństwa demokratycznego. Jeżeli się chowajakąś informację pod stół, to nie jestto ograniczenie wolności słowa, tylko wyzwaniedla dziennikarzy, żeby ją wydarlispod stołu. I tutaj nie mają ograniczeń.I.H.: A jak do tego wszystkiego ma sięzakaz premiera skierowany do ministrówi zabraniający im udzielania informacjiprasie?Zakaz premiera był sprzeczny z art. 61Konstytucji. Nie można ograniczać dostępudo informacji publicznej. Również prawoprasowe przyznaje każdemu dalekoidące uprawnienia do wypowiedzi – takżeosobom podporządkowanym służbowo.Publiczne ogłoszenie zakazu kontaktówmedialnych ministrom było sprzecznez prawem.K.M.: Z jednej strony mamy gwarancjekonstytucyjne dostępu do informacji publicznej,z drugiej strony są wiadomo-ści chronione tajemnicą państwową lubzawodową.Rzeczywiście, istnieją sytuacje, które prawopozwala otoczyć tajemnicą. Tajemnicapaństwowa obowiązuje wszystkich będącychw posiadaniu chronionej informacji.Także dziennikarzy. Tajemnica zawodowawiąże przede wszystkim osoby trudniące siękonkretną profesją. Tak jest w przypadkutajemnicy lekarskiej czy bankowej. Takawiadomość to oczywiście wyzwanie dladziennikarzy. Każdy chciałby wiedzieć, ilema koncie jakaś wpływowa osobistość.Dziennikarze mają swoje metody, by zdobywaćchronione wiadomości. Pozostajepytanie, czy można je swobodnie publikować.Orzecznictwo strasburskie ustaliłozasadę: można rozpowszechniać informacjeobjęte tajemnicą jedynie wtedy,gdy przemawia za tym ważny interesspołeczny.K.M.: Jak z tej perspektywy ocenia PaniProfesor doniesienia prasowe dotyczą-ce tajnych baz CIA w Polsce?Niewątpliwie CIA starało się otoczyć najgłębszątajemnicą miejsce przetrzymywaniawięźniów ze względu na szeroko rozumianebezpieczeństwo. Z drugiej stronyrolą dziennikarza jest wytropienie tego typuinformacji. Gdy już uda się prasie zdobyćsensacyjny temat, trzeba zadecydować, czyi jak go ujawnić. To nie ma nic wspólnegoz wolnością wypowiedzi. Tu pojawia sięproblem moralnej odpowiedzialności.Ujawnienie niepewnych informacji możezaszkodzić bezpieczeństwu kraju. Po zamachachz 11 września zaczęto stosowaćśrodki ograniczające wolność słowa i świat186