Nr 608, styczeń 2006 - Znak

54TADEUSZ BARTOŚ OPta idea Kantowskiego imperatywu kategorycznego patronowała w pewiensposób myśli antropologicznej Papieża, była swoistym zawołaniemcałego jego dzieła.Krytycy jednak powątpiewać będą, czy rzeczywiście ludzkie doświadczeniemogło się przebić do świadomości Papieża poprzezgąszcz antropologicznych założeń i teologicznych pryncypiów: czyzamiar zwrotu ku człowiekowi mógł się ucieleśnić? Czy ludzkiedoświadczenie, jeszcze niezinterpretowane, pozbawione „okularów”przedzałożeń teologiczno-antropologicznego systemu, mogło dotrzećdo niego, czy mogło zostać usłyszane w swym autonomicznymwyrazie? A może było tak, że silne przekonania Papieża niepozwalały mu „wejść w buty” inaczej myślących? Wiele z jego nauk,sposobu działania – powiedzą oponenci – wskazuje, że nie potrafiłusłyszeć głosu człowieka, który wyrażał doświadczenie inne aniżeliwłasne spojrzenie Papieża. Teologia Jana Pawła II – mógłby ktoś,idąc tym tropem, dowodzić – była uwspółcześnioną wersją teologiischolastycznej, teologii zstępującej z góry, gdzie pryzmat własnychkategorii zajmuje miejsce naczelne w recepcji doświadczenia cudzego.By użyć obrazu zapożyczonego od Emmanuela Lévinasa, teologiaWojtyły nie dostrzegała Innego w jego zasadniczej nie-tożsamości,była teologią toż-samego.Opis taki wzbudzi sprzeciw, gdy pomyślimy o osobistej postawiePapieża otwartego na myślących inaczej. Nie można zapominaćo dialogu ekumenicznym, także o dialogu międzyreligijnym,w którym zaszedł on dalej niż jego poprzednicy. Sprzeciw ten jednaksłabnie, gdy spojrzymy na dialog wewnątrzkościelny – lub raczejna jego brak. Dlaczego tak się stało? Z jakich przesłanek wypływałaniechęć Papieża do otwartej rozmowy we własnym gronieduchownych? Dlaczego ewentualna zgoda na debatę nie była równocześniegotowością do przyjęcia krytyki? Skonfliktowani z papieżemPolakiem teologowie mówią o autorytaryzmie naszego rodaka,niespotykanym od czasów Soboru. Nie przypadkiem wypominają,iż Papież spotkał się wiele razy z prawosławnymi, Żydami,muzułmanami, hindusami, buddystami, ateistami…, a nie spotkałsię nigdy z synem własnego Kościoła, wielkim teologiem i zarazemwielkim krytykiem papiestwa, Hansem Küngiem. Nie spotykał się