PHẦN DẪN NHẬP MÔN HỌC

nhất của nó được th ể hiện ở ch ỗ trong xã hội có giai cấp thì không th ể thiếu nhànước, đồng thời nhà nước ch ỉ xuất hiện, tồn tại và phát triển trong xã hội có giai cấp.Tuy nhiên, mặc dù có s ự đồng nhất nh ư đã nêu trên thì nhà nước và xã hội vẫn là haihiện tượng khác biệt. V ề mặt c ơ cấu xã hội được hình thành t ừ những giai cấp vàđẳng cấp khác nhau, còn nhà nước lại được cấu thành t ừ những th ể ch ế pháp lý.Trong mối quan h ệ qua lại giữa chúng, xã hội gi ữ vai trò quyết định, xã hội là c ơ sởcho s ự tồn tại và phát triển của nhà nước . Mọi s ự biến đổi của xã hội sớm hay muộncũng s ẽ dẫn tới s ự thay đổi tương ứng của nhà nước. Ngược lại, nhà nước cũng có sựtác động to lớn dến s ự phát triển mọi mặt của xã hội.Nhà nước là một b ộ phận thuộc kiến trúc thượng tầng của xã hội nó có mốiquan h ệ mật thiết với các yếu t ố khác thuộc kiến trúc thượng tầng và ở đây nó đóngvai trò trung tâm. Với t ư cách là một b ộ phận trong kiến trúc thượng tầng của xã hộinhà nước có quan h ệ với c ơ s ở kinh t ế - c ơ s ở h ạ tầng của xã hội.Trong mối quan h ệ với c ơ s ở kinh t ế, là một yếu t ố thuộc kiến túc thượngtầng nên nhà nước được quy định bởi c ơ s ở kinh t ế. Kinh t ế quyết định t ừ s ự xuấthiện của nhà nước, bản chất, chức năng, kiểu, hình thức và b ộ máy nhà nước. Tuyvậy, nhà nước không phải bao gi ờ cũng ph ụ thuộc vào c ơ s ở kinh t ế một cách tuyệtđối, mà nó có tính độc lập tương đối trong quan h ệ với c ơ s ở kinh t ế. Điều này đượcth ể hiện: Hoặc nhà nước có tác động tích cực đến s ự phát triển của c ơ s ở kinh t ế ,hoặc nhà nước có th ể đóng vai trò tiêu cực, cản tr ở s ự phát triển kinh t ế.Trong xã hội có giai cấp, ngoài nhà nước trong xã hội còn có nhiều thiết chếchính tr ị khác nh ư: các đảng phái chính tr ị, các t ổ chức xã hội, các thiết ch ế này hợplại cùng với nhà nước tạo nên h ệ thống chính tr ị. Trong h ệ thống này nhà nước đóngvai trò trung tâm, vì rằng:- Nhà nước là người đại diện chính thức cho tất c ả các giai cấp và tầng lớptrong xã hội, vì th ế nhà nước có c ơ s ở xã hội rộng nhất, tạo s ự d ễ dàng trong việctriển khai các quyết định tới từng công dân trong xã hội.- Nhà nước là t ổ chức quyền lực chính tr ị công cộng đặc biệt, là t ổ chức màquyền lực của nó có tính bắt buộc đối với mọi người thông qua công c ụ pháp luật.- Nhà nước là công c ụ sắc bén nhất của quyền lực chính tr ị, là t ổ chức có sứcmạnh cưỡng ch ế thực hiện những nhiệm v ụ mà không có một t ổ chức chính tr ị nàokhác ngoài nhà nước có th ể thực hiện được, vì nhà nước có b ộ máy cưỡng ch ế nh ư :quân đội, cảnh sát, nhà tù, nắm trong tay các phương tiện vật chất cần thiết.- Nhà nước là một t ổ chức chính tr ị độc lập có ch ủ quyền, biểu hiện cao nhấtở quyền t ự quyết. Ch ỉ có nhà nước mới có quyền quyết định các công việc đối nội vàđối ngoại một cách độc lập không ph ụ thuộc vào bất kỳ quyền lực nào khác.Là một b ộ phận của kiến trúc thượng tầng, nhà nước có mối quan h ệ qua lạichặt ch ẽ với các b ộ phận khác của kiến trúc thượng tầng nh ư chính tr ị, pháp luật ,khoa học, ngh ệ thuật, đạo đức, tôn giáo...Câu hỏi ôn tập1. Phân tích nội dung cac học thuyết phi Mác xít bàn v ề nguồn gốc và bản chấtnhà nước.2. Trình bày nguồn gốc ra đời của nhà nước.3. Phân tích bản chất của nhà nước.4. Phân tích v ị trí, vai trò của nhà nước trong xã hội có giai cấp.