PHẦN DẪN NHẬP MÔN HỌC

III. CÁC MỐI LIÊN H Ệ CỦA PHÁP LUẬT VỚI CÁC HIỆN TƯỢNG XÃHỘI KHÁC1. Pháp luật với kinh tếTrong mối quan h ệ với kinh t ế, pháp luật là yếu t ố thuộc c ơ s ở h ạ tầng, phápluật là yếu t ố thuộc kiến trúc thượng tầng của xã hội. Mối liên h ệ giữa pháp luật vớikinh t ế th ể hiệnở ch ỗ các điều kiện kinh t ế, các quan h ệ kinh t ế không phải lànguyên nhân trực tiếp quyết định s ự ra đời của pháp luật, mà còn quyết định toàn bộnội dung, hình thức, c ơ cấu và s ự phát triển của nó. Các Mác đã viết v ề mối quan hệnày: ” Trong thời đại nào cũng th ế, chính vua chúa phải phục tùng những điều kiệnkinh t ế, ch ứ không bao gi ờ vua chúa ra lệnh cho những điều kiện kinh t ế được. Chẳngqua ch ế đ ộ pháp luật v ề chính tr ị, cũng nh ư v ề dân s ự ch ỉ là cái việc nói lên, ghi chéplại quyền lực của nhưng quan h ệ kinh t ế.”1S ự l ệ thuộc của pháp luật vào kinh t ế th ể hiệnở những điểm sau:Th ứ nhấ t, c ơ cấu nền kinh t ế, h ệ thống kinh t ế quyết định thành phần c ơ cấucủa h ệ thống pháp luật.Th ứ hai, tính chất, nội dung của các quan h ệ kinh t ế, của c ơ ch ế kinh t ế quyếtđịnh tính chất, nội dung các quan h ệ pháp luật, tính chất phương pháp điều chỉnh phápluật.Th ứ ba, ch ế đ ộ kinh t ế, thành phần kinh t ế tác động quyết định tới s ự hìnhthành, tồn tại của các thiết ch ế tương ứng, phương thức hoạt động của chúng.Mặc dù vậy nhưng không phải pháp luật chịu s ự tác động một chiều của kinht ế, trong mối quan h ệ này pháp luật có tính độc lập tương đối, th ể hiện ở ch ỗ phápluật có s ự tác động tr ở lại mạnh m ẽ đối với kinh t ế theo những xu hướng tích cực,hoặc tiêu cực khác nhau.Mộ t là: Nếu pháp luật được ban hành phù hợp với các quy luật kinh t ế - xã hộithì có tác động tích cực đến quá trình phát triển của kinh t ế, đến cách t ổ chức và điềuhành của nền kinh t ế cũng nh ư c ơ cấu của nền kinh t ế.Hai là: Khi pháp luật không phù hợp với các quy luật kinh tê - xã hội, mà nóđược ban hành do ý chí ch ủ quan của con người thì nó s ẽ kìm hãm s ự phát triển củatoàn b ộ nền kinh t ế, hoặc một b ộ phân nào đó của nền kinh t ế.2. Pháp luật với chính trịTrong mối quan h ệ với chính tr ị pháp luật là một trong những hình thức biểuhiện của chính tr ị. Pháp luật phản ánh kinh t ế không phải một cách trực tiếp mà phảithông qua chính tr ị. Chính tr ị là s ự biểu hiện tập trung của kinh t ế, vì vậy, đường lốichính tr ị th ể hiện trước hết ở các chính sách kinh t ế. Các chính sách đó đươc th ể chếhoá trong pháp luật thành những quy định chung, thống nhất trong toàn xã hội.Trong mối liên h ệ giữa pháp luật với chính tr ị thì pháp luật vừa là biện pháp,phương tiện đ ể thực hiện chính tr ị của giai cấp cầm quyền, vừa là hình thức biểuhiện của chính tr ị, ghi nhận các yêu cầu và nội dung chính tr ị của giai cấp cầm quyền.Mặt khác, chính tr ị là s ự th ể hiện mối quan h ệ giữa các giai cấp và tầng lớp,lực lượng khác nhau trong xã hội. Vì vậy, pháp luật không phải ch ỉ phản ánh chínhsách kinh t ế mà còn th ể hiện các quan h ệ giai cấp và mức đ ộ đấu tranh giai cấp.Chẳng hạn, dưới áp lực của phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân và nhân dân1Các Mác. S ự khốn cùng của triết học, NXB s ự thật,HN 1977, T 93