PHẦN DẪN NHẬP MÔN HỌC

CHƯƠNG VIIIB Ộ MÁY NHÀ NƯỚC XÃ HỘI CH Ủ NGHĨAI. KHÁI NIỆM B Ộ MÁY NHÀ NƯỚC VÀ C Ơ QUAN NHÀ NƯỚC1. Khái niệm b ộ máy nhà nướcB ộ máy nhà nước xã hội ch ủ nghĩa là h ệ thống các c ơ quan nhà nước t ừ trungương xuống đến địa phương, được t ổ chức và hoạt động dựa trên những nguyên tắcchung nhất định tạo thành một c ơ ch ế đồng b ộ thực hiện các chức năng và nhiệm vụcủa nhà nước.Xuất phát t ừ bản chất của mình, b ộ máy nhà nước xã hội ch ủ nghĩa có nhữngđặc điểm sau đây:- Nhà nước xã hội ch ủ nghĩa bảo đảm s ự thống nhất, tập trung quyền lực. Tínhthống nhất quyền lực xuất phát t ừ nguồn gốc quyền lực thuộc v ề nhân dân. Trong bộmáy nhà nước xã hội ch ủ nghĩa không có s ự phân chia quyền lực nhưng có s ự phâncông các nhánh quyền: lập pháp, hành pháp và t ư pháp một cách hợp lý cho các hệthống c ơ quan tương ứng, bảo đảm cho việc thực hiện thống nhất quyền lực nhândân. Nhân dân thực hiện quyền lực của mình bằng các hình thức dân ch ủ đại diện vàdân ch ủ trực tiếp, trong đó hình thức dân ch ủ đại diện thông qua hoạt động của các cơquan dân c ử là hình thức quan trọng nhất. Các c ơ quan nhà nước khác đều bắt nguồnt ừ h ệ thống c ơ quan quyền lực nhà nước và phải chịu trách nhiệm và báo cáo hoạtđộng của mình trước c ơ quan quyền lực nhà nước.- B ộ máy nhà nước xã hội ch ủ nghĩa có chức năng thống nhất quản lý mọi lĩnhvực của đời sống xã hội. Đ ể thực hiện chức năng này nhà nước thiết lập các h ệ thốngc ơ quan tương ứng, bao gồm: các c ơ quan cưỡng ch ế, các c ơ quan quản lý kinh t ế , cácc ơ quan quản lý các lĩnh vực khác của đời sống xã hội...- B ộ máy nhà nước xã hội ch ủ nghĩa nắm gi ữ các quyền lực: kinh t ế, chính trịvà tinh thần.+ V ề quyền lực kinh t ế, nhà nước xã hội ch ủ nghĩa là ch ủ th ể của những cơs ở kinh t ế, c ơ s ở vật chất quan trọng nhất của quốc gia: đất đai, rừng núi, sông ngòi,tài nguyên thiên nhiên... Ngoài ra, nhà nước xã hội ch ủ nghĩa còn là ch ủ s ở hữu củanhững t ư liệu sản xuất quan trọng khác được quy định trong pháp luật nh ư: bưu chính- viễn thông, các trung tâm công nghiệp, điện lực, tài chính... của quốc gia.+ V ề quyền lực chính tr ị, nhà nước xã hội ch ủ nghĩa cũng nh ư các kiểu nhànước khác là trung tâm của h ệ thống chính tr ị. Với đặc trưng tiêu biểu là ch ủ th ể duynhất nắm gi ữ quyền lực công cộng đặc biệt và là ch ủ th ể của ch ủ quyền quốc gia,nhà nước xã hội ch ủ nghĩa gi ữ vai trò là quyền lực chính tr ị trung tâm.+ V ề quyền lực tinh thần, nhà nước xã hội ch ủ nghĩa xây dựng h ệ t ư tưởngthống soái là h ệ t ư tưởng Mác - Lênin. Ơ Việt Nam ta bên cạnh h ệ t ư tưởng Mác -Lênin, t ư tưởng H ồ Chí Minh là kim ch ỉ nam trong việc xây dựng một h ệ t ư tưởngthống nhất, là nhân t ố bảo đảm động viên sức mạnh toàn Đảng, toàn dân chung sứcxây dựng một xã hội công bằng, dân ch ủ và văn minh.2. C ơ quan nhà nướcC ơ quan nhà nước là t ổ chức mang tính quyền lực nhà nước, là b ộ phận cấuthành của b ộ máy nhà nước.C ơ quan nhà nước có những đặc điểmsau: