PHẦN DẪN NHẬP MÔN HỌC

Hình thức chính th ể là cách thức t ổ chức các c ơ quan quyền lực tối cao củanhà nước, c ơ cấu, trình t ự thành lập và mối liên h ệ giữa chúng và mức đ ộ tham giacủa nhân dân vào việc thiết lập các c ơ quan này.Hình thức chính th ể có hai dạng c ơ bản là chính th ể quân ch ủ và chính thểcộng hoà.Chính th ể quân ch ủ là hình thức trong đó quyền lực tối cao của nhà nước tậptrung toàn b ộ (hay một phần) vào trong tay người đứng đầu nhà nước theo nguyên tắcthừa k ế.Với việc tập trung quyền lực tối cao của nhà nước một phần hay toàn b ộ vàotrong tay người đứng đầu nhà nước theo nguyên tắc truyền ngôi mà chính th ể quânch ủ có hai biến dạng: quân ch ủ tuyệt đối và quân ch ủ hạn ch ế.Ở các quốc gia có hìnhthức chính th ể quân ch ủ tuyệt đối, vua (hoàng đ ế...) có quyền lực vô hạn, các quyềnlập pháp, hành pháp và t ư pháp tối cao đều nằm trong tay người đứng đầu nhà nước.Hình thức này ch ủ yếu tồn tại trong hai kiểu nhà nước đầu tiên là nhà nước ch ủ nô vànhà nước phong kiến, ví d ụ nh ư Nhà nước phong kiến Việt Nam. Trong nhà nước cóchính th ể quân ch ủ hạn ch ế, người đứng đầu nhà nước hình thành bằng con đườngtruyền ngôi ch ỉ nắm một phần quyền lực nhà nước tối cao, bên cạnh h ọ có các cơquan nhà nước hình thành bằng con đường bầu c ử chia s ẻ quyền lực nhà nước với h ọ ;ví d ụ Ngh ị viện trong các nhà nước t ư sản có chính th ể quân ch ủ nắm quyền lập pháp,Chính ph ủ t ư sản nắm quyền hành pháp và quyền t ư pháp thuộc v ề Toà án t ư sản cònn ữ hoàng hay quốc vương thông thường ch ỉ đại diện cho truyền thống và tình đoànkết dân tộc.Chính th ể cộng hoà là hình hức chính th ể trong đó quyền lực tối cao của nhànước thuộc v ề những c ơ quan đại diện được bầu ra trong một thời hạn nhất định.Chính th ể cộng hoà cũng có hai biến dạng là cộng hoà dân ch ủ và cộng hoà quý tộc.Trong những quốc gia có chính th ể cộng hoà dân ch ủ, quyền tham gia bầu c ử đ ể thànhlập các c ơ quan đại diện được quy định dành cho mọi công dân. Tuy nhiên, đ ể có thểhiểu đúng bản chất của vấn đ ề cần phải xem xét điều kiện c ụ th ể đ ể tham gia bầuc ử trong từng nhà nước, chẳng hạn nh ư trong nhà nước dân ch ủ ch ủ nô, ch ỉ có giaicấp ch ủ nô với có quyền công dân, các tầng lớp nhân dân khác, đặc biệt là nô l ệ khôngđược công nhận có quyền công dân trong xã hội (Nhà nước ATen). Trong thực t ế , giaicấp thống tr ị của các nhà nước bóc lột thường đặt ra nhiều quy định đ ể hạn chếquyền bầu c ử của nhân dân lao động. Trong các quốc gia có hình thức chính th ể cộnghoà quý tộc, quyền bầu c ử hình thành các c ơ quan đại diện ch ỉ dành cho giai cấp quýtộc (Nhà nước Spác, Nhà nước Lamã ).Trong mỗi giai đoạn lịch s ử c ụ th ể, do ảnh hưởng của nhiều yếu t ố nh ư :tương quan giai cấp, truyền thống dân tộc, quan điểm pháp lý, đặc điểm kinh t ế - xãhội ... Với s ự tác động của các yếu t ố này đã làm cho hình thức chính th ể của mỗi nhànước có những điểm khác biệt nhau. Vì th ế khi xem xét hình thức chính th ể trong mộtquốc gia c ụ th ể cần phải xem xét nó một cách toàn diện tất c ả những yếu t ố có ả nhhưởng đến nó.2. Hình thức cấu trúc nhà nướcHình thức cấu trúc nhà nước là s ự t ổ chức nhà nước thành các đơn v ị hànhchính lãnh th ổ, đặc điểm của mối quan h ệ qua lại giữa các b ộ phận cấu thành củanó, giữa c ơ quan nhà nước trung ương với c ơ quan nhà nước địa phương.