PHẦN DẪN NHẬP MÔN HỌC

CHƯƠNG XIIIPHÁP LUẬT T Ư SẢNCùng với s ự ra đời của nhà nước t ư sản, pháp luật t ư sản cũng hình thành vàphát triển. So với pháp luật ch ủ nô và pháp luật phong kiến, pháp luật t ư sản có nhiềutiến b ộ. Pháp luật t ư sản có s ự phát triển khá hoàn thiện v ề phạm vi điều chỉnh vàhình thức th ể hiện.I. BẢN CHẤT CỦA PHÁP LUẬT T Ư SẢNPháp luật t ư sản tồn tại và phát triển trên c ơ s ở của quan h ệ sản xuất t ư bảnch ủ nghĩa và chịu s ự chi phối có tính chất quyết định của quan h ệ đó.Quan h ệ sản xuất t ư bản ch ủ nghĩa là quan h ệ hàng hoá tồn tại dựa trên chếđ ộ t ư hữu và bóc lột lao động làm thuê. Chính điều này đã làm giai cấp t ư sản đặc biệtquan tâm đến việc duy trì và củng c ố ch ế đ ộ t ư hữu, cạnh tranh t ự do và pháp luật trởthành công c ụ đ ể thực hiện vai trò đó. Pháp luật t ư sản th ể hiện ý chí của giai cấp tưsản là bằng mọi giá duy trì và củng c ố ch ế đ ộ t ư hữu là c ơ s ở tồn tại của Nhà nướct ư sản, C.Mác và Ph.Ăng ghen đã ch ỉ rõ bản chất của pháp luật t ư sản: “pháp quyềncủa các ông ch ỉ là ý chí của giai cấp các ông được đ ề lên thành luật pháp, cái ý chí mànội dung do những điều kện sinh hoạt vất chất của giai cấp các ông quyết định”1.Nh ư vậy, pháp luật t ư sản một mặt là công c ụ đ ể Nhà nước t ư sản củng c ố vàbảo v ệ nền trật t ự xã hội phù hợp, có lợi cho giai cấp t ư sản, là công c ụ chuyên chínht ư sản nhằm củng c ố, bảo v ệ các l ợ ích kinh t ế, chính tr ị, t ư tưởng... của giai cấp tưsản. Mặt khác bản chất, nội dung của pháp luật t ư sản do chính những điều kiện tồntại của giai cấp t ư sản- ch ế đ ộ t ư hữu t ư bản quyết định.Cũng giống nh ư bản chất của bất kỳ kiểu pháp luật bóc lột nào, pháp luật tưsản trước tiên là công c ụ đ ể bảo v ệ s ở hữu t ư nhân- c ơ s ở kinh t ế của xã hội bóc lộtvà bảo v ệ ch ế đ ộ người bóc lột người.Th ứ hai, pháp luật t ư sản ghi nhận và bảo v ệ s ự thống tr ị v ề chính tr ị của giaicấp t ư sản.Th ứ ba, pháp luật t ư sản ghi nhận và bảo v ệ s ự thống tr ị của t ư sản v ề mặt tưtưởng.Tuy nhiên, đ ể đánh giá đầy đ ủ, toàn vẹn và khách quan bản chất của pháp luậtt ư sản phải cần thiết thông qua các ch ế định c ụ th ể được quy định trong pháp luật.1. Quyền s ở hữuQuyền s ở hữu là một trong những ch ế định phát triển, hoàn thiện nhất củapháp luật t ư sản. Ch ế định quyền s ở hữu trong pháp luật t ư sản được k ế thừa từnhững nguyên tắc của ch ế định quyền s ở hữu trong Luật La mã c ổ đại. Tuy nhiên giaicấp t ư sản đã có công phát triển đến mức hoàn thiện nhất v ề hình thức ch ế địnhquyền s ở hữu.Hiến pháp và pháp luật các nước t ư sản tuyên b ố quyền t ư hữu là quyền thiêngliêng bất kh ả xâm phạm. Pháp luật bảo v ệ quyền t ư hữu của tất c ả mọi người, quyềnt ư hữu chung. Bản Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của Nước Pháp năm 1789 đãtuyên b ố: không ai có th ể mất quyền s ở hữu là một quyền thiêng liêng bất kh ả xâmphạm tr ừ trường hợp có s ự cần thiết của xã hội mà luật đã quy định với điều kiện làbồi thường trước và công bằng. Bên cạnh đó, cũng giống nh ư pháp luật ch ủ nô và1C.Mác- Ph.Ăng ghen. Tuyển tập, NXB S ự thật, Hà Nội 1980, tậ p1, tr562,563.