PHẦN DẪN NHẬP MÔN HỌC

Tính tất yếu khách quan của s ự thay th ế kiểu nhà nước bằng kiểu nhà nướckhác trong kiến trúc thượng tầng chính tr ị - pháp lý là một biểu hiện quan trọng củaquy luật phát triển và thay th ế các hình thái kinh t ế - xã hội do C.Mác và Ph.Ăngghenphát hiện. Quy luật này gắn liền với quy luật phát triển và thay th ế của kiểu nhà nướcbằng kiểu nhà nước khác: “tới một giai đoạn phát triển nào đó của chúng, các lựclượng sản xuất vật chất của xã hội s ẽ mâu thuẫn với những quan h ệ sản xuất đó, -mâu thuẫn với những quan h ệ s ở hữu, trong đó t ừ trước đến nay các lực lượng sảnxuất vẫn phát triển. T ừ ch ỗ là những hình thức phát triển của các lực lượng sản xuất,những quan h ệ ấy tr ở thành những xiềng xích của lực lượng sản xuất. Khi đó bắt đầumột thời đại của một cuộc cách mạng xã hội. C ơ s ở kinh t ế thay đổi thì tất c ả cáckiến trúc thượng tầng đ ồ s ộ cũng b ị đảo lộn ít nhiều nhanh chóng” 1.Kiểu nhà nước cũ b ị thay th ế bằng một kiểu nhà nước mới thông qua một cuộccách mạng xã hội, bởi l ẽ giai cấp thống tr ị cũ đại diện cho quan h ệ sản xuất cũ khôngbao gi ờ t ự nguyện rời b ỏ những đặc quyền, đặc lợi mà mình đang có, vì th ế giai cấpđại diện cho phương thức sản xuất mới tiến b ộ phải tập trung lực lượng tiến hànhcách mạng xã hội đấu tranh với các giai cấp thống tr ị trước đó. Kiểu nhà nước mới rađời nghĩa là quyền lực nhà nước đã chuyển giao t ừ giai tay giai cấp này qua tay giaicấp khác, và do vậy bản chất, vai trò xã hội của nhà nước mới cũng thay đổi so vớinhà nước cũ trước đó.Kiểu nhà nước mới theo quy luật bao gi ờ cũng tiến b ộ hơn so với kiểu nhànước cũ bởi nó được xây dựng trên một phương thức mới tiến b ộ hơn.S ự thay th ế kiểu nhà nước cũ bằng một kiểu nhà nước mới không phải đềudiễn ra giống nhau ở mọi nơi, không diễn ra tuần t ự, hết kiểu nhà nước này rồi đếnkiểu nhà nước khác, mà có th ể b ỏ qua những kiểu nhà nước nhất định. Điều này donhiều yếu t ố nh ư: hoàn cảnh lịch s ử c ụ th ể của mỗi quốc gia, bối cảnh quốc t ế ...chẳng hạn nh ư nước ta đi lên ch ủ nghĩa xã hội b ỏ qua giai đoạn phát triển t ư bản chủnghĩa, vì th ế kiểu nhà nước t ư sản không tồn tại ở Việt Nam.II. CHỨC NĂNG CỦA NHÀ NƯỚCBản chất, vai trò của nhà nước được th ể hiện trực tiếp trong nhiệm v ụ vàchức năng của nhà nước, vì th ế khi tìm hiểu bản chất của nhà nước, vai trò xã hội củanhà nước phải thông qua việc xem xét các nhiệm v ụ và chức năng của nhà nước.Nhiệm v ụ của nhà nước là mục tiêu mà nhà nước hướng tới, là những vấn đềđặt ra mà nhà nước cần giải quyết. Nhiệm v ụ của nhà nước tuỳ thuộc vào bản chấtvà vai trò xã hội của nhà nước, vào điều kiện lịch s ử của mỗi quốc gia qua từng giaiđoạn c ụ th ể.Nhiệm v ụ của nhà nước tuỳ thuộc vào nội dung tính chất được chia thành:nhiệm v ụ chiến lược lâu dài, nhiệm v ụ này hướng tới các mục đích chung, c ơ bản:nhiệm v ụ xây dựng nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội ch ủ nghĩa. Đ ể thực hiệnnhiệm v ụ chiến lược, lâu dài cần phải có những nhiệm v ụ c ụ th ể trong những khoảngthời gian nhất định, chẳng hạn nhiệm v ụ công nghiệp hoá, hiện đại hóa đất nướcphục v ụ cho công cuộc xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội ch ủ nghĩa.Chức năng của nhà nước là những phương diện, loại hoạt động c ơ bản củanhà nước nhằm thực hiện những nhiệm v ụ đặt ra trước nhà nước.1C.Mác - Ph.Ăngghen. Tuyển tập, tập II. NXB S ự thật, Hà Nội,1981, Tr 637- 638