LETİŞİM KURAMLARI

ağlantısı vardır. Simge’de ise, gösterge ve nesne
arasında ne bağlantı ne de benzerlik vardır.
Simgenin anlaşılmasını sağlayan tek neden,
simgenin yerine geçtiği nesne ya da canlıyı
nitelemesi konusunda, toplumların üstünde
anlaşmış olmalarıdır.
Sıra Sizde 4
Fiske’ye göre (1996) mitler, düzdeğişmeceli
olarak işlerler. Çünkü bir gösterge, miti oluşturan
kavramlar zincirinin geri kalanını inşa etmemiz
için bizi uyarır. Tıpkı bir düzdeğişmeceli
göstergenin, parçası olduğu bütünü inşa etmemiz
için bizi uyarması gibi. Bu bağlamda Fiske, haber
görsellerinin de düzdeğişmeceler dikkate alınarak
okunmasını önerir. Çünkü haber görselleri de
gerçekliğin bir parçasını sunarlar ve biz sunulan
parça ile bütüne ulaşırız. Haberlerle ilgili yazılı
ve görsel metinler öncelikle hakim haber
değerleri açısından inşa edilirler: haberin seçkin
kişilerle ilgili olması, olumsuz olması, güncel
olması ve şaşırtıcı olması gibi. Haber
metinlerinin ikinci ölçüt dizgesi; kültürel
değerler, ideolojiler ve mitlerdir. Bu dizgede
seçilen parçalar (temsiller), tercih edilmiş bir
gerçekliğin parçalarıdır (düzdeğişmeceleridir).
Sıra Sizde 5
Morley’in Nationwide ve Family Television
çalışmalarıyla, iletişim çalışmalarında etnografik
yöntem, katılımlı gözlem ve derinlemesine
görüşme teknikleri kullanılmaya başlanmıştır.
Etnografik yöntem ve katılımcı gözlem tekniği ile
izleyicinin ortamı (medya ürünlerini tükettiği) ve
ortamdaki diğer insanlarla etkileşimi gündeme
gelmiştir. Diğer yandan Morley’in izleyici
araştırmaları, medya metinlerinin sadece tüketim
aşamasına yoğunlaşıp, bu tüketimin üretimle
ilişkisini kurmadığı için eleştirilmiştir.
Sıra Sizde 6
Anlamın metnin kendisinde oluştuğunu savunan
yapısalcı dilbilimden farklı olarak, anlamın öznemetin
ilişkisi ile kurulabileceğini savunan
postyapısalcı dilbilim çalışmaları, “etken
izleyici” kavramının oluşması için bir temel
hazırlamıştır. Önceki bölümde değinildiği gibi
Barthes’ın S/Z çalışması, “okurcul metinler” ve
“yazarsıl metinler” ayrımıyla bu yoldaki diğer bir
kilometre taşıdır. İletişim çalışmalarında etken
izleyici konusunda, önde gelen isimler; Hall,
Morley ve Fiske’dir
Sıra Sizde 7
Baudrillard’ın hipergerçeklik, simülasyon ve
simülakra kavramları 1990 Körfez Savaşı örneği
ile daha iyi anlaşılmaktadır. Bilindiği gibi 1990
Körfez Savaşı tüm dünyaya, ABD kökenli CNN
International televizyon kanalı tarafından aşırı
örtük bir şekilde ve bir video oyuna benzer bir
temsille sunulmuştu. Televizyonda savaş sürekli
olarak karanlığı delen ışıklar ve teknoloji harikası
bir oyun olarak aktarılmıştı. Bu video oyun gibi
sunulan savaş görüntüleri arasında ölen ya da
yaralanan insanlar yoktu (oysa çok sonraları
ortaya yanarak ölen insan fotoğrafları çıkmıştı).
Savaş görsel bir imaj (simülasyon) olarak
televizyondan evlerimize ulaştığı için, “çayımız,
kahvemiz, kolamız ve cipsimiz eşliğinde
izlediğimiz bir “hipergerçeklik” haline gelmişti.
Savaşın ‘gerçekliği’ bir simülakra ağı (video
oyun şeklindeki imajlar çokluğu) içinde bize
ulaştığı için, bir hipergerçektir.
Yararlanılan Kaynaklar
Barthes, R. (1990). Çağdaş Söylenler. Çev: T.
Yücel. İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.
Barthes, R. (1979). Göstergebilim İlkeleri. Çev:
B. Vardar ve M. Rifat. Ankara: Kültür Bakanlığı
Yayınları.
Baudrillard, J. (1997). Tüketim Toplumu. Çev:
H. Deliceçaylı ve F. Keskin. İstanbul: Ayrıntı
Yayınları.
Baudrillard, J. (1998). Simülakralar ve
Simülasyon. Çev: O Adanır. İzmir: Dokuz Eylül
Yayınlaru.
Bauman, Z. (2000). Postmodernlik ve
Hoşnutsuzlukları. Çev: İ. Türkmen. İstanbul:
Ayrıntı.
Cangöz, İ. (2000). “Bir İzleyici Araştırması
Uygulama Çabası Örnek Olay: Arena”, İletişim
(8), 53-92.
Chapman, S. (1986). Great Expectorations:
Advertising and the Tobacco Industry.
London: Comedia.
Chapman, S. ve Egger, G. (1983). “Myth in
Cigarette Advertising and Health Promotion”,
Language, Image, Media. Der: H. Davis ve P.
Walton. London: Basil Blackwell.
Coward, R. ve Ellis, J. (1985). Dil ve
Maddecilik: Semiyolojideki Gelişmeler ve
Özne Teorisi. Çev: E. Tarım, İstanbul: İletişim.
154