LETİŞİM KURAMLARI

politik önem, o konunun ulusal gündeme yerleşmesini sağlamaktadır. Eş deyişle ABD medya
gündemi belirlenmesinde Başkan’ın önemli bir belirleyici rolü bulunmaktadır.
• Konu Teklifçiliği: Bir soruna işaret etmek amacıyla habercilere haber yapılması için önerilerde
bulunan konu teklifçilerinin de önemli bir rolü bulunmaktadır. Konu teklifçileri, bir konu
hakkında medyanın dikkatini çeken, bir konuya önem veren, ilgi gösteren bireyler ya da bir grup
insandır. Çünkü onlar olmasa belki bu konular gündeme girmeyebilecektir. Örneğin Türkiye’de
TEMA Vakfı’nın başlattığı erozyonla mücadele kampanyası bu tür bir konu teklifçiliği rolüne
işaret etmektedir.
• Medya Savunuculuğu: Medya kuruluşları bazı konularda o konunun belirli bir yönünü
savunarak kamuoyunu ve siyaseti etkilemeye çalışmaktadırlar. Medya kuruluşunun yaptığı bu
konu savunuculuğu gündem belirleme çalışmalarında etkili görülerek literatürde “medya
savunuculuğu” adını almıştır. Örneğin sigara karşıtı yayınlarla ABD medyası bir konu
savunuculuğu rolü üstlenmiş ve başarılı olmuştur.
• Ateşleyici Olaylar: Ateşleyici ya da ani gelişen olayların bir konuyu gündeme yerleştirmedeki
rolü oldukça fazladır. Örneğin Susurluk yakınlarında meydana gelen bir trafik kazası, devletmafya
ve siyaset üçgeni anlamındaki ilişkileri gündeme getirmiştir. 11 Eylül’de New York’ta
Dünya Ticaret Merkezi’ne yapılan saldırı terörizm konusunun gündeme gelmesine neden
olmuştur. Marmara depremi, Türkiye’nin deprem gerçeği konusunu gündeme getirmiş ve bu
konu uzun süre gündemde kalmıştır.
• Halkla İlişkiler Faaliyetleri: Birer konu teklifçisi olarak da değerlendirilebilecek halkla ilişkiler
uzmanları, konu yönetimleriyle medya içeriklerine etki eden diğer dışsal faktörler arasında
önemli bir paya sahiptirler. Medya kuruluşları üzerinde halkla ilişkiler uzmanlarının yoğun bir
baskısı söz konusudur. Bu ilişki ABD’de daha da dikkati çeker boyuttadır. Çünkü orada 130 bin
muhabire karşı 150 bin halkla ilişkilerci bulunmaktadır ve haber merkezlerine akan haberlerin
yüzde 40’ı halkla ilişkiler şirketlerince gönderilmektedir.
• Kitle İletişim Araçları Arası Etkileşim ve New York Times’ın Gücü: Bir kitle iletişim aracında
bir konunun nasıl işlendiğine bakılırsa, aynı konuda başka araçların da benzer içerikte ve
miktarda o konuya yer verdikleri görülür. ABD’de yapılan araştırmalar; eğer bir konu New York
Times’da ele alınırsa, diğer haber kurumları tarafından bu konunun haber değerliliği olan bir
konu olarak görülüp, işlenmeye başladığını ortaya koymuştur. Times’ın o günkü kapağı, ertesi
günkü gazetelerin gündemini oluşturmaktadır. Dolayısıyla ABD basınının en etkili gazetesi New
York Times olarak kabul edilir ve bir konuyu gündeme getirmede bu gazete oldukça etkili
bulunur.
• Gerçek Yaşam Göstergeleri: Bir sosyal sorunun riskinin ya da şiddetinin derecesini çok ya da az
nesnel bir şekilde ölçen değişken ya da değişkenlere gerçek yaşam göstergesi adı verilmektedir.
Medyanın özgül sorunlara ilgisinin ne ölçüde gerçek yaşam olaylarını yansıttığı sorusuna
dayanan bu göstergeler, genellikle tek bir değişken göstergesi şeklinde çerçevelenmektedir.
Örneğin, yıllar içerisinde uyuşturucu kullanımı nedeniyle meydana gelen ölümlerin sayısı,
işsizlik oranı ya da enflasyon rakamları gibi değerler bir sosyal problemin gerçek şiddetinin bir
ifadesi olarak kabul edilerek, bu konulardaki gerçek yaşam göstergeleri biçiminde
tanımlanmaktadır. Ancak yapılan araştırmalar büyük ölçüde medya içerikleriyle olayların gerçek
yaşamdaki büyüklükleri arasında anlamlı bir ilişki bulunmadığını ortaya koymaktadır.
• Gündem Yanlılığı: Shoemaker ve Reese’nin hiyerarşi sıralamasında en tepede görülen ideolojik
eğilimler, gündem belirleme çalışmaları içerisinde “gündem yanlılığı” kavramıyla ifade
edilmektedir. Bu yöndeki çalışmalarda medya kuruluşlarının haber olarak seçtiği konular belirli
ideolojiler “lehine” ya da “aleyhine” yorumlanabilmektedir.
Kamu Gündemini Belirleyen Unsurlar
Kamu gündemi araştırmalarının pek çoğunda medya ve kamu gündemi ilişkisini etkileyen farklı
değişkenler hesaba katılarak, farklı yöntemlerle değerlendirmelerde bulunulmuştur. Aşağıda bu
unsurlardan belli başlıları sıralanmaktadır.
71