You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Özet<br />
İletişim araştırmaları yaklaşık yüzyıllık bir tarihe<br />
sahiptir. İletişimin, bilimsel alanın gündemine<br />
girdiği yıllar dünya tarihi açısından da önemli ve<br />
geniş kitleleri ilgilendiren önemli olayların<br />
yaşandığı yıllardır. Bunların bir kısmı kitle<br />
iletişim araçlarıyla ilgilidir; gazete, radyo ve<br />
sessiz sinemanın yaygın üretim, dağıtım ve<br />
tüketimine geçilmiştir. Diğer kısmı ise askeri ve<br />
siyasi olaylardır: Sanayileşme ve Fransız<br />
devriminin ardından ulaşılan yeni toplum<br />
yapıları, büyük göçler ve Dünya savaşları ve<br />
ayrıca Rusya, Almanya, İtalya gibi Avrupa<br />
ülkelerinde görülen totaliter rejimler. Siyasal<br />
iktidarlar tarafından halkı ikna ve motive etmede<br />
özellikle radyo, gazete, afiş ve ilanların<br />
kullanılması ve bu araçlarla propagandaya<br />
başvurulması bu döneme rastlar.<br />
Uyaran-tepki olarak da adlandırılan ilk dönemin<br />
iletişim araştırmaları, sistemli bir kurama<br />
dönüşmemekle birlikte medyayı geniş halk<br />
topluluklarını etkileme, onların zihinlerini<br />
yönlendirme ve istendik yönde davranışlar<br />
sergilemede çok güçlü araçlar olduğunu öne<br />
sürer. Bu nedenle de modelleri düz, çizgisel ve<br />
tek yönlüdür. İzleyiciler, “kitle toplumu” olarak<br />
tanımlandığından medya karşısında savunmasız,<br />
eleştirel bakışı olmayan edilgen kişiler olarak<br />
kabul edilir. Bu nedenle, ilk dönemin çalışmaları<br />
“güçlü etkiler dönemi” olarak da adlandırılır.<br />
1940’lı yıllara kadar yapılan iletişim<br />
çalışmalarında medyaya sınırsız bir güç atfedilir.<br />
Propaganda ve ikna iletişim araştırmalarında<br />
başlangıcından itibaren önemli bir yere sahiptir.<br />
Propaganda, insan davranışlarını belirli bir fikir<br />
etrafında güdüleme (motive etme) ve<br />
yönlendirme olarak tanımlanır. Buradaki<br />
yönlendirme, belli çıkarları olan bir tarafın<br />
başkalarının kanılarını ve davranışlarını etkileme<br />
amacıyla planlanlı şekilde yapılan ikna teknik ve<br />
stratejilerinin kullanıldığı kampanyalardır.<br />
Propaganda çalışmalarında kendi tarafı<br />
olumlanırken karşı taraf olumsuzlanır.<br />
II. Dünya Savaşı sonrasında yapılan iletişim<br />
araştırmaları ilk dönemden bir kopuşu gerçekleştirir.<br />
Anket çalışmaları ve askerlerle laboratuvar<br />
ortamında yapılan çalışmalar, gelişen<br />
istatistiksel yöntemlerle çözümlenir ve bulgular<br />
“güçlü etkiler” varsayımını desteklemez. Lazarsfeld<br />
ve Hovland’ın çalışmaları, medyanın insanların<br />
tutumlarını değiştirmede ve ikna etmede<br />
sanıldığı kadar güçlü olmadığını ortaya koyar.<br />
İkinci dönemin çalışmaları da medyanın önemli<br />
bir araç olduğunu ancak düşünüldüğü gibi sınırsız<br />
etkilere sahip olmadığını; bireysel ve toplumsal<br />
değişkenler bağlı olarak sınırlı ya da zayıf<br />
etkilere sahip olduğunu öne sürer.<br />
1950’li yıllarda insanların içinde bulundukları<br />
gruplar ve medya tüketim ilişkisini ele alan<br />
kuramlar geliştirilir. İki Aşamalı Akış kuramı,<br />
grup liderine yani kanaat önderinin rolüne dikkat<br />
çeker. Riley ve Riley ise bireylerin medya<br />
mesajlarını gruplara taşıdığını ve grup içerisinde<br />
değerlendirmeler sonucunda medya mesajlarının<br />
anlamlandırıldığını belirtir.<br />
İkna, iletişim çalışmalarınıın başlangıcından<br />
itibaren önemli bir yere sahip olmuştur. İkna,<br />
toplumsal etkileme biçimidir. Sosyal<br />
kampanyalarda olduğu gibi her zaman akılcı ve<br />
insanların yararına olmayabilir. Sembolik yollarla<br />
insanları yeni bir eyleme yöneltme, bir fikri ya da<br />
ürünü benimsetmede klavuzluk etmedir.<br />
İnsanlarda davranış ya da tutum değişikliği<br />
gerçekleştirme amacı taşır. Politik liderlerden<br />
dinle ilgili konulara kadar ikna teknikleri<br />
kullanılır ve kitleleri ikna etme her zaman liderler<br />
tarafından arzu edilir. İknada iletişim araçları<br />
önemli bir yere sahiptir ve yüz yüze iletişim<br />
olanaklarının sınırlı olduğu günümüzde<br />
kampanyalar iletişim araçlarıyla yapılmaktadır.<br />
55
Change language