You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Zaman aralığı konusundaki tartışmalardan çıkan sonuç, değişik konuların kamuoyunun dikkatini<br />
çekmek için “yeterli gürültü uyandırmada” değişik miktarda zamana ihtiyaç duyduklarını göstermektedir.<br />
Ancak genellikle bu süre birkaç aylık bir dönem şeklinde belirlenmektedir.<br />
Medya Gündemini Belirleyen Unsurlar<br />
Medya gündemini ne ya da kim belirler sorusu gündem belirleme araştırmacılarının üzerine eğildikleri<br />
sorulardan biridir. Burada bir parantez açarak literatürdeki medya içeriklerine etkileyen unsurlara yönelik<br />
çalışmalara ayrıca değinilebilir.<br />
Medya içeriklerini etkileyen unsurlara yönelik pek çok tanımlama mevcutsa da bunlar arasında<br />
Shoemaker ve Reese’nin sınıflandırması oldukça kapsayıcıdır. Etki kaynağına göre medya içerikleri<br />
üzerindeki etkileri bilim insanları, birbirinin üzerine sıralanan beş ayrı düzeyde (katmanda) tanımlarlar:<br />
• Medya çalışanlarından kaynaklanan etkiler: Bireysel etkiler düzeyi de denilen bu düzeydeki<br />
etkiler; medya çalışanlarının kişisel özellikleri, tutumları, değerleri, inançları, etnik kökenleri,<br />
mesleki birikimleri ve rollerini kapsar.<br />
• Çalışma düzeninden kaynaklanan etkiler: Medya rutinleri düzeyi de denilen bu düzeyde daha<br />
çok sosyolojik yaklaşım çerçevesinde incelenen ve yayın periyodu, zaman kısıtlılığı, yer<br />
sınırlılığı, haber yazım kuralları, haber değeri, objektiflik ve haber kaynağına olan bağlılıktan<br />
doğan etkiler tanımlanır.<br />
• Kurumsal amaçlardan kaynaklanan etkiler: Kitle iletişim araçlarını sahip oldukları amaçlara<br />
yönelik etkilerdir. Genel olarak kurumsal ve ekonomi politik yaklaşım olmak üzere iki temel<br />
grupta ifade edilmektedir. Kurumsal yaklaşım, liberal çoğulcu gelenek içinde geliştirilen ve<br />
medya kurumlarını analiz birimi olarak ele alan çalışmalardan oluşmaktadır. Örgüt kuramından<br />
hareket eden bu çalışmalar medya kurumlarının da diğer kurumlar gibi hiyerarşi yapılarının<br />
bulunduğunu, kurum içi işbölümünün gerçekleştirildiğini, kurumların ekonomik amaçları<br />
doğrultusunda faaliyette bulunduklarını içermektedir. Ekonomi politik yaklaşım ise medya<br />
kurumlarının gücü üzerinde durmaktadır. Buna göre medya içeriğini asıl belirleyen unsur,<br />
ekonomik çıkarlar ve medya kurumlarının mülkiyet yapılarıdır. Bu çalışmalarda da medyadaki<br />
yoğunlaşmalar ve tekelleşme eğilimleri üzerinde durularak medya sahiplerinin ve medyayı<br />
denetleyenlerin sözcülüğü rolü nedeniyle medyanın güç aracı haline getirildiğine işaret<br />
edilmektedir.<br />
• Kurum dışından gelen etkiler: Daha çok haber kaynakları anlamında baskı gruplarının belirli<br />
bir içerik için yürüttükleri lobi faaliyetlerinin medyada yer alabilmek için olaylar yaratmalarının<br />
ve yasal anlamda hükümetin baskılarının doğurduğu türdeki etkiler bu grupta toplanmaktadır.<br />
• İdeolojik eğilimlerin etkileri: İdeolojik eğilimler ya da kitle iletişim aracının herhangi bir<br />
ideolojiye olan yakınlığının doğurduğu etkiler tüm diğer unsurların üzerinde yer alır. Eş deyişle<br />
medya içerikleri üzerindeki temel belirleyici olarak ideoloji en tepeye konulmaktadır.<br />
• Medya çalışanları anlamında görülebilecek “mikro” düzeyle, ideolojinin yarattığı “makro”<br />
düzey arasında değişen bu beş kategori “etkiler hiyerarşisi” diye adlandırılmaktadır. Bu<br />
hiyerarşide ideoloji en tepede görülerek diğer tüm seviyelere doğru bir süzgeç işlevinin<br />
varolduğu ileri sürülmektedir. Bir olayın haber olabilmesi için öncelikle bu süzgeçten geçmesi<br />
gerektiği düşünülmektedir. Eş deyişle, en üstteki düzey olan ideolojik düzey en önemli<br />
belirleyici niteliği taşımaktadır.<br />
• Bu noktada medya gündemini etkileyen özel bazı unsurlardan söz etmek yerinde olacaktır.<br />
Gündem belirleme araştırmalarında ortaya konulan bulgular daha çok ABD Başkanı, konu<br />
teklifçiliği, medya savunuculuğu, ateşleyici olaylar, halkla ilişkiler faaliyetleri, kitle iletişim<br />
araçları arası etkileşim, gerçek yaşam göstergeleri ve gündem yanlılığının rolü gibi unsurları<br />
konu almaktadır (Yüksel, 2001).<br />
• ABD Başkanı: Medya gündemi alanında Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılan yoğun<br />
araştırmalarda, Başkan’ın ulusal konularda medya gündemini belirlemede önemli bir rolü olduğu<br />
kanıtlanmıştır. Buna karşın Kongrenin daha az derecede medya gündemine girebildiği ve gerçek<br />
yaşam göstergelerinin genellikle önemli görülmediği ortaya konulmuştur. Beyaz Saray’da ABD<br />
Başkanı’nın yaptığı konuşmalarda seçtiği konular, bir konunun ulusal gündeme yerleşmesinde<br />
etkili bulunmaktadır. Başkan tarafından yapılan konuşmalarda herhangi bir konuya verilen<br />
70
Change language