LETİŞİM KURAMLARI

i. Lasswell’i takip eden araştırmacıların çalışmaları, kitle iletişiminde referans gruplarının önemini
açığa çıkarır. Gönderici ya da kaynak, mesajın ya da iletinin kendisi ve alıcı arasındaki
etkileşimde, alıcıların tutumlarını ve inançlarını oluştururken ya da eylemde bulunurken
kendilerini karşılaştırdıkları veya özdeşleştirdikleri referans gruplarının etkili olduğu öne sürülür
ve iletişim modeline dâhil edilir.
ii. Araştırmaların devamında grubun yapısı, diğer gruplarla olan ilişkisi ve toplumsal yapı içindeki
yeri gibi konularda çalışılır. Toplumdaki resmi kurum ve kuruluşlar, birinci ve ikinci referans
grupları ve tüm bu grupların ilişkide bulunduğu daha geniş toplumsal yapı, modelde kitle
iletişim sürecinin alıcı tarafına yerleştirilir. Böylelikle her çeşit grup üyelikleri ve aidiyetlerinin
birbirinden bağımsız olmadığı ve gerçekte her birisinin bir etkileşim içerisinde olduğu
vurgulanır.
Şekil 2.7: Riley ve Riley Modeli I
iii. Tıpkı alıcı (A) gibi kaynak (G) da toplumsal bir yapının içerisinde farklı referans gruplarıyla
ilişki halindedir. Kaynağın içinde bulunduğu ilişkiler daha farklı bir nitelik sergiler. Ekonomik
gruplar tarafından bir tekelden söz edilebilir ve bu tekel durumu alıcının geri bildiriminde daha
da belirginleşir. Riley ve Riley’e göre kaynak mesajını aynı sistem içerisindeki öteki kişilerin ve
grupların etkinlikleri ve beklentilerine uygun şekilde gönderir. Böylelikle modelin ikinci
basamağı da kurulmuş olur.
Şekil 2.8: Riley ve Riley Modeli II
iv.
Riley ve Riley son aşamada sosyolojik bir model geliştirirler ve onlara göre kitle iletişimi hem
etki ettiği hem de etkilendiği daha geniş bir toplumsal sürecin parçasıdır. Bu model kitle
iletişimini toplumsal yapıdan izole ele almaması açısından başarılıdır. Bununla birlikte yanıt
veremediği pek çok soru vardır. Bu soruların bazıları şunlardır: Kitle iletişimi toplumun
işleyişiyle nasıl bir ilişkiye sahiptir? Kitle iletişiminin toplumdaki rolü nedir?
53