Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

Yrd. Doç. Dr. Berrin AKBULUT
Cermen Hukukunda ilk zamanlar cezalandırma yalnızca faille ilgili olarak
kabul edildiğinden, azmettiren veya yardım edenin sorumluluk açısından
dikkate alınması söz konusu değildi. Daha sonraları azmettiren veya yardım
eden kişinin cezalandırıldığı görülmekle birlikte, şeriklik halleri Cermen Hukukunda
müstakil suç olma özelliğine sahipti 4 . Bu durum Cermen Hukukunda
şeriklerin sorumluluğun tespitinde bağlılık kuralının uygulanmadığını göstermektedir.
Ortaçağ İtalyan hukukçuları tarafından bağlılık kuralının tanınıp tanınmadığının
tartışmalı olduğu belirtilmekle beraber, bazı yazarlar tarafından bağlılık
kuralıyla ilgili tespitler yapıldığı, dolayısıyla da bağlılık kuralının bu dönemde
şeriklerin sorumluluğunun açıklanmasında ileri sürüldüğü ifade edilmektedir
5 .
Müşterek Ceza Hukuku devrinde ortaçağ İtalyan hukukçularının görüşleri
etkili olmuş, yeni bir fikir ortaya atılmamış, İtalyan hukukçularının görüşleri
çok az farkla tekrarlanmıştır 6 .
Aydınlanma devrinde ise, bazı yazarlar(Bauer, Luden, Birkmeyer gibi) tarafından
şeriklerin cezalandırılmasının bağlılık prensibi sayesinde mümkün
olduğu belirtilmiştir 7 .
Ceza hukukçuları tarafından bağlılık kuralının ifade edilmesi, fail kavramına
verilen anlamla yakından ilgilidir. Tek tip fail sisteminin 8 veya geniş fail
4
Özgenç, Suça İştirakin, s. 24-26.
5
Bkz.: Özgenç, Suça İştirakin, s.27,28. Ancak doktrinde bazı yazarlar tarafından bağlılık kuralının
Almanya’da ortaya atıldığı ve uzun süre kabul gördüğü ifade edilmektedir: Toroslu,
Nevzat, Ceza Hukuku, Genel Kısım, Ankara 2008, s. 277.
6
Özgenç, Suça İştirakin, s.28.
7
Özgenç, Suça İştirakin, s.34,36, 46.
8
5326 sayılı Kabahatler Kanunu da suçun işlenişine katılan herkesin fail olarak idari para cezası
ile cezalandırılacağını belirterek tek tip fail sistemini kabul etmiştir. Dolayısıyla kabahat
teşkil eden fiilin gerçekleşmesine katılan herkesin katkısı illi nitelik taşımaktadır. Katılanlar
arasında sorumluluk açısından fark yaratılmamaktadır. Bu çerçevede fiilin gerçekleşmesinin
kimin hareketinden kaynaklandığının tespiti, yani kimin fail(doğrudan, müşterek)
olduğunun ya da şerik olarak kabul edileceğinin belirlenmesi gerekmemektedir. Önemli
olan kasten ve hukuka aykırı bir fiilin işlenmiş olmasıdır(m.14). Alman Düzene Aykırılıklar
Kanunu(Kabahatler Kanunu) da tek tip fail sistemini kabul etmiştir. Ancak pratikteki farklılaştırma
ihtiyacının Kabahatler Kanunu için bile gerekli olabileceği ifade edilmektedir. Nitekim
söz konusu Kanundaki tek tip fail prensibini uygulama gevşetmiştir. Kabahatler Kanununun
14. maddesine göre başkasının düzene aykırılığına iştiraketmek için, o kimsenin de
kasten hareket etmesi şartı aranmıştır. Almanya’daki düzenleme için bkz.: Gropp, s.350, 351.
170
Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 1