Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

Yrd. Doç. Dr. Berrin AKBULUT
dan söz edilemez 123 . Örneğin hileli iflas suçunda(m.161) cezalandırılabilirliğin
varlığından bahsedebilmek için iflasa karar verilmesi gerekmektedir. İflasa
karar verilmediği takdirde azmettiren veya yardım edenin cezalandırılması
mümkün değildir.
Şeriklerin bağlılık kuralı gereğince sorumlulukları için katıldıkları suçun
işlenmiş, yani tamamlanmış olması gerekir. Çünkü kasten ve hukuka aykırı
işlenmiş bir fiilin varlığı aranmaktadır. Ancak kesintisiz suçlar, suçun icrasının
devam ettiği suçlar olduğundan söz konusu suçların bitmesine kadar iştirak
mümkündür. Dolayısıyla bu tür suçlarda suçun işlendiğinden söz edebilmek
için suçun bitmesi gerekmektedir. Ama her zaman iştirak halinde işlenen
suç tamamlanmamış, yani teşebbüs aşamasında kalmış olabilir. Bu gibi durumlarda
da haksızlık oluştuğundan, bir başka ifadeyle korunan hukuki değer
ihlal edildiğinden bağlılık kuralının niceliksel etkisi gereğince suça katılanlar
teşebbüs halinde kalan suçtan sorumlu olacaklardır. Kanunumuz da 40.maddenin
3.fıkrasında, “suça iştirakten dolayı sorumlu tutulabilmek için ilgili suçun
en azından teşebbüs aşamasına varmış olması gerekir” şeklinde belirleme
yapmıştır. Belirtilenlerin doğal sonucu olarak, suça iştirakte sorumluluk için
failin icra hareketlerine başlamış olması gerekmektedir. İcra hareketleri başlamadığı
müddetçe şeriklerin sorumluluğu söz konusu değildir. Teşebbüs edilen
şeriklik Ceza Kanunumuzun genel hükümlerine göre sorumluluğu gerektirmemektedir.
Ancak bazı ülke kanunlarında azmettirmeye teşebbüsle ilgili
hüküm bulunmakta ve bu tür eylemlerin cezalandırılacağı belirtilmektedir.
Örneğin, Alman Ceza Kanununun 30.maddesi, “her kim bir başkasını cürüm
işlemeye veya ona azmettirmeye teşebbüs ederse, suça teşebbüse ilişkin hükümler
uyarınca cezalandırılır. Ancak cezası § 49 1 uyarınca hafifletilir” hükmüyle
cürümlere azmettirmeye teşebbüsün cezalandırılacağını hükme bağlamaktadır.
Ceza Kanunumuzun genel kısmında bir düzenleme yoksa da bu konuyla
ilgili olarak özel kısmında bazı belirlemeler yapılmıştır. Örneğin suç
işlemeye tahrikin düzenlendiği 214.madde, başkalarının suç işlemeye tahrik
edilmesini yaptırım altına almaktadır.
İştirakte şeriklerin sorumluluğu için icra hareketlerinin başlaması gerekmekle
birlikte suça iştirak etmek için icra hareketlerinin başlaması şart değildir.
Nitekim azmettirme zorunlu olarak asıl fiilin icrasından önce gerçekleşir.
Aynı şekilde yardım da genellikle fiilin işlenmesinden önce söz konusu olur.
123
Cramer-Heine, in: Schönke-Schröder, Vorbem §§ 25ff.,kn. 39.
200
Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 1