Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

Dr. Ahmet M. GÜNEŞ
diğer bir yükümlülük ise, çevresel bilgileri, herkesin kolayca erişimi mümkün
olacak bir şekilde, ağırlıkla elektronik veri bankalarında kullanıma sunmadır.
E. Çevresel Karar Alma Süreçlerine Halkın Katılımı
Aarhus Sözleşmesi’nin ikinci sütununu oluşturan çevresel karar alma süreçlerine
halkın katılımı, sözleşmenin 6-8. maddelerinde düzenlenmiştir. Çevresel
karar alma süreçlerine halkın katılımının taşıdığı öneme binaen sözleşmenin
giriş kısmında, halkın karar alma süreçlerine katılımının, idari kararların
kalitesini ve uygulamasını iyileştirdiği, halkın çevresel konulardaki bilincini
geliştirdiği, halka kendi taleplerini ifade etme imkânı sunduğu ve resmi
makamlara bu talepleri göz önünde bulundurma olanağı yarattığı belirtilerek;
katılımın, karar alma süreçlerinde sorumluluğu ve şeffaflığı artıracağı ve halkın
çevresel kararlara olan desteğini güçlendireceği vurgulanmıştır. 28 Bununla
birlikte, Aarhus Sözleşmesi’nin çevresel karar alma süreçlerine halkın katılımı
konusunu üç ayrı başlık altında ele aldığını belirtmek gerekir: Halkın belirli
faaliyetlere ilişkin kararlara katılımı, 6. maddede düzenlenmiş iken; 7. madde
halkın çevre ile ilgili plan, program ve politikalara katılımını ele almakta;
8. maddede ise, yürütmeye yönelik düzenlemelerin ve/veya genel olarak hukuken
bağlayıcı normatif araçların hazırlanması sırasında halk katılımı konusuna
yer verilmiştir.
Aarhus Sözleşmesi’nin 6. maddesinin 1. fıkrasının a) bendinde, sözleşmenin
EK-I’inde yer alan faaliyetlere izin verilip verilmeyeceğine ilişkin karar
alma süreçlerine halkın mutlaka katılmasını öngörmektedir. EK-I’de 19 başlık
altında farklı faaliyet türleri ayrıntılı bir şekilde sıralanmıştır. 29 6. maddenin
1. fıkrasının b) bendi ise taraf devletleri, EK-I’de yer alamamasına rağmen
ulusal hukuk uyarınca ciddi çevresel etkiler doğurabilecek nitelikteki faaliyetlere
izin verilip verilmeyeceğine ilişkin karar alma süreçlerine de halkın
katılmasını sağlamakla mükellef kılmaktadır. 30 Bunun yanı sıra 6. maddenin
2 vd. fıkralarında, halkın karar alma sürecine katılımının nasıl gerçekleşeceği
düzenlenmiştir. 31 Öncelikle ilgili halk, planlanan faaliyet hakkında açık bir
28
Bu konuda ayrıca karş. Fisahn, ZUR 2004, s. 137.
29
Aarhus Sözleşmesi’nin EK-I’inde yer alan faaliyetler, 85/337/EWG ve 96/61/EG sayılı Avrupa
Birliği yönergelerinin eklerinde yer verilmiş faaliyetlerle büyük ölçüde benzeşmektedir.
30
Bu hüküm hakkında daha ayrıntılı olarak bkz. Epiney/Scheyli, Die Aarhus-Konvention, s. 29
vd.
31
Daha ayrıntılı olarak bkz. Unabhängiges Institut für Umweltfragen, Aarhus- Konvention; Fisahn,
ZUR 2004, s. 138 vd.
310
Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 1