Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

Bağlılık Kuralı
çen ve şeriklerin suça iştirakten dolayı sorumluluğunu doğuran fiil kavramı,
fail olmayı sağlayan ve suçun kanuni tanımında tarif edilmiş haksızlığı ifade
etmektedir. Bir başka ifadeyle, asıl fiilin suçun kanuni tanımına uygun olması,
yani özel kısımda yer alan suçun kanuni tanımındaki tüm objektif(maddi)
ve sübjektif(manevi) unsurları yerine getirmesi gerekmektedir 102 . Çünkü bugün
Ceza Kanunumuzun da kabul ettiği hakimiyet(fiil) kriteri 103 , kanuni tanımdaki
fiilin(suçun) gerçekleştirilmesi üzerinde hakimiyet kurulmasını ifade
etmektedir. Bu hakimiyet de maddi ve manevi unsurları bünyesinde muhafaza
etmek durumundadır 104 .
Her şeyden önce fail tarafından gerçekleştirilen davranışın fiil niteliğine
sahip olması gerekir. Failin yaptığı davranış ceza hukuku anlamında fiil niteliğinde
değilse fail ve şerikliğin varlığından bahsedilemez. Ancak bir şahsın
mutlak kuvvet kullanılmak suretiyle suçun işlenmesinde araç olarak kullanılması
halinde kuvveti uygulayan doğrudan fail durumundadır. Doğrudan failin
fiiline katılanların iştirak ilişkisi de buna göre belirlenmelidir.
Fail tarafından gerçekleştirilen fiil icrai veya ihmali olabilir. Bugün icrai
suçlara iştirak gibi, ihmali suçlara iştirak de kural olarak kabul edilmektedir 105 .
Ancak neticeyi önlemekle yükümlü olan şahıs bazı suçlarda fail olamamakta,
ancak şerik olarak kabul edilmektedir. Eğer garantörün önlemekle yükümlü
olduğu suç bizzat işlenebilen suç ve garantörün ihmali davranışı da bu suç
tipini oluşturmuyorsa, bizzat işlenebilen suçu önlemeyen garantör bu suçtan
şerik olarak sorumlu olmaktadır 106 . Örneğin hükümlü veya tutuklunun
kaçması suçuna ilişkin 292.maddeye göre, suçun faili tutuklu veya hükümlü
olacağından gözetim yükümlülüğüne sahip görevlinin kaçmaya müdahale
etmemesi bu suça yardım eden olarak nitelendirilmesini sağlayacaktır.
Suçun kanuni tanımında asıl fiili karakterize eden unsurlar söz konusuysa
bunların da gerçekleşmiş olması gerekir. Örneğin failin belirli sıfat ve nifarklı
belirlemeler söz konusu olabilir. Diğer faillik türleri için bkz.: Erdem, s. 206 vd.
102
Bkz.: Cramer-Heine, in: Schönke-Schröder, Vorbem §§ 25ff.,kn. 27; Roxin, in: LK, Vor
§26, kn. 24.
103
Erdem, s.206. ayrıca 37.madde gerekçesine bakınız.
104
Özgenç, Suça İştirakin, s. 145.
105
Kabul edilmeyen durumlar ve ihmali suçlara iştirak için bkz.: Özgenç, Suça İştirakin, s. 147
vd.; Hakeri, Hakan, Ceza Hukukunda İhmal Kavramı ve İhmali Suçların Çeşitleri, Ankara
2003, s. 278 vd.
106
Roxin, in: LK, § 25, kn. 209.
Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 1 193