Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

Bağlılık Kuralı
kün olmaktadır. Bu anlamda bağlılık kuralı, fail tarafından işlenmiş fiile katılmayı
şart koştuğu gibi, şeriklerin sorumluluğunun işlenen asıl fiil kapsamında
olduğu sonucunu da ortaya çıkarmaktadır
Şeriklik, kasıtlı olarak işlenen ve hukuka aykırı fiile faillik niteliğinde olmayan
katkı sağlamak suretiyle kasıtlı hukuki değer ihlalidir. Bir başka ifadeyle
şerik, suçun kanuni tanımına uygun davranmadan, suçun koruduğu hukuki
değere dolaylı olarak, yani başkasının faillik niteliğindeki hareketine katkı
sağlamak suretiyle saldırıda bulunduğu için cezalandırılmaktadır. Kanuni
anlamda şeriklik, şerik kendisine karşı da korunan hukuki değeri ihlal ettiği
takdirde mevcut olabilir. Talep üzerine öldürmede mağdur ölmediği takdirde,
kendisinin öldürülmesini talep eden kişi azmettirmeden dolayı cezalandırılamaz.
Çünkü saldırılan yaşam, kendini öldürmenin cezasızlığından dolayı öldürülmesini
talep edene karşı ceza hukukuyla korunmamaktadır. Bu da göstermektedir
ki, şerikliğin haksızlığının yalnızca bağlılık kuralıyla açıklanması ve
esas fiilin haksızlığına dayandırılması doğru değildir. Aynı durum ajan provokatörlük
açısından da geçerlidir. Dolayısıyla fail cezalandırılabilir bir haksızlık
gerçekleştirmesine rağmen, katılma cezasız olabilir. Bir başka ifadeyle failin
fiili haksızlık teşkil etmesine rağmen, şerikin fiili haksızlık teşkil etmeyebilir.
Diğer taraftan şerikliğin haksızlığı, önemli ölçüde esas fiilin haksızlığıyla
belirlenir. Bu da kasıtlı fiile katılmanın, her zaman yeterli olmadığı ama daima
her bir şerikliğin cezalandırılması için zorunlu şart olduğunu göstermektedir.
Esas fiile olan bu bağlılık, söylendiği gibi onun sadece gerçek tabiatından
çıkmamakta, bilakis şerikliğin cezalandırılmasında bunun kanunen ölçü olarak
kabul edilmesinden kaynaklanmaktadır. Böylece cezalandırılabilir şeriklik,
asli fiilin en azından teşebbüs aşamasında kalmasını şart koşar Böyle bir
çözüm, şerikliğin haksızlığının failin filinin haksızlığından tamamen bağımsız
olduğu görüşünün doğru olmadığını gösterir. Aynı şekilde azmettirme ve yardımın
cezasının, işlenen asıl fiil çerçevesinde belirlendiğini ve failin fiilinin
haksızlığının, şerikliğin haksızlığını sınırlandırdığını da ortaya koymaktadır 45 .
Yukarıda yapılan açıklamalardan sonra, şeriklik bağlı hukuki değere saldırı
(akzessorischen Rechtsgutsangriff) olarak tanımlanabilir. Çünkü şerik, doğrudan
değil, başkasının faillik niteliğindeki hareketine katkı sağlamak suretiyle
korunan hukuki değere saldırıda bulunmaktadır. Hukuki değere saldırı
kavramı, şerikliğin cezalandırılmasının esas nedenini açıkladığı gibi, şeriklik
45
Roxin, in: LK, Vor §26, kn. 1,2,3,4.
Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 1 177