Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

Vatandaşlığı Çıkma İzni Alarak Kaybedenlerin Kamu Görevine Girme Yasağı
II. YABANCILARIN ÇALIŞMASINA İZİN VERİLMEYEN
MESLEKLER VE SANATLAR
Bazı meslek ve sanatların ya da bazı alanlarda yabancıların çalışmasının
yasaklanmasının ilk sebebi, bu alanlarda çalışmanın siyasî haklar ile bağlantılı
olmasıdır. Anayasamızın ikinci kısmında temel haklar; kişilik hakları, sosyal
ve ekonomik haklar ve siyasî haklar olarak üç kısma ayrılmıştır. Anayasadaki
düzenlemede kural olarak, temel haklar ile sosyal ve ekonomik haklar, vatandaş
yabancı ayrımı yapılmaksızın herkes için teminat altına alındığı halde,
siyasî haklar ile ilgili düzenlemelerde, “her Türk”, “vatandaşlar” gibi ifadeler
kullanılarak siyasî haklar vatandaşlar bakımından anayasal teminat altına alınmıştır.
Örneğin 67. maddede, seçme ve seçilme hakkı ile ilgili olarak “Vatandaşlar,
kanunda gösterilen şartlara uygun olarak, seçme, seçilme ve bağımsız
olarak veya bir siyasî parti içinde siyasî faaliyette bulunma ve halk oylamasına
katılma hakkına sahiptir” ifadesi ile Türk vatandaşlarının seçme ve seçilme
hakları, yine Anayasanın 70. maddesinde “Her Türk kamu hizmetlerine girme
hakkına sahiptir” hükmü ile Türk vatandaşlarının kamu hizmetine girme hakkı
teminat altına alınmıştır. Anayasa, sadece Türk vatandaşlarının siyasî haklarını
teminat altına almıştır; yabancılar ile ilgili bir düzenleme getirmemiştir.
Dolayısı ile yabancılara siyasî hak tanınması hususunda Anayasa, takdir yetkisini
Kanun koyucuya bırakmıştır 7 . Kanun koyucu da 2820 sayılı Siyasî Partiler
Kanunu 8 (m.6 ve 11) ve 2972 sayılı Mahalli İdareler İle Mahalle Muhtarlıkları
ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun 9 (m.10) ile siyasî hakları
kullanabilmek için Türk vatandaşı olma şartını aramıştır. Bu bağlamda, yabancılar,
Cumhurbaşkanlığı, Başbakanlık, Bakanlık, milletvekillik, Belediye
Başkanlığı, belediye meclisi üyeliği, il genel meclisi üyeliği, köy ve mahalle
muhtarlığı, köy ihtiyar meclisi ve mahalle ihtiyar heyeti görevlerinde bulunamazlar.
Yine kamu hizmetine girme hakkı, siyasî hak olarak kabul edildiği
için, yabancılar kural olarak kamu görevlisi olamazlar. Bu sebeple, 657 sayılı
Devlet Memurları Kanunu’nun 10 (DMK) 48. maddesinde memur olabilmek
için Türk vatandaşı olma şartı aranmıştır.
7
Anayasada Türk vatandaşlarının siyasî haklarının teminat altına alındığı, yabancıların siyasî
haklarının kısıtlanmadığı yönde yorum için bkz: YILDIRIM, T. – KARAN, N.: İdare Hukuku,
İstanbul 2009, s. 315.
8
R. G.: 24/4/1983 – 18027.
9
R. G.: 18/1/1984 – 18285.
10
R. G.: 23/7/1965 – 12056.
Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 1 35