Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

Bağlılık Kuralı
V. SINIRLI BAĞLILIK KURALI
A.Genel Olarak
Bağlılık kuralı, fail tarafından gerçekleştirilen fiile bağlı olarak şeriklerin
cezalandırılmasını sağlamaktadır. Sınırlı bağlılık kuralı ise şeriklerin sorumluluğunun
kaynağı olan failin fiilinin hangi şarlara sahip olması gerektiğinden
yola çıkılarak yapılan belirlemeyi ifade etmektedir. Sınırlı bağlılık kuralına
göre, şeriklerin sorumluluğu için kasıtlı işlenmiş haksız bir fiilin varlığı şarttır.
Dolayısıyla suça katkıları faillik niteliğinde olmayan kişilerin(azmettiren
veya yardım edenin) sorumlulukları için kasten ve hukuka aykırı işlenmiş bir
fiilin varlığını arayan bağlılık kuralına sınırlı bağlılık kuralı adı verilmektedir.
Doktrinde sınırlı bağlılık kuralının iki önemli sonucu üzerinde uzlaşma
bulunmaktadır. Bunlardan birincisi azmettiren veya yardım eden olarak bir fiile
katkı sağlayan kişilerin, ancak kasıtlı ve hukuka aykırı nitelik taşıyan fiilin
gerçekleştirilmesi şartıyla(tamamlanması veya teşebbüs edilmesiyle) cezalandırılabilecekleridir.
İkincisi azmettiren ve yardım edenin fail tarafından işlenen
fiil çerçevesinde sorumlu olacaklarıdır. Ceza Kanunumuz ilk sonucu bağlılık
kuralının düzenlendiği 40.maddenin 1. ve 3.fıkralarında, ikinci sonucu
ise azmettirme ve yardım etmenin düzenlendiği 38. ve 39.maddelerinde düzenlemektedir.
İşlenen fiil şerik tarafından istenenin gerisinde kalırsa, gerçekleşen
durum şeriklik açısından göz önüne alınacaktır. Eğer fiil tamamlanmayıp
teşebbüs halinde kalırsa şeriklerin sorumluluğu da bu çerçevede olacaktır.
Keza yardım edilen yağma suçu yerine failin hırsızlık suçunu işlemesi halinde
şeriklerin sorumluluğu hırsızlık suçuna(m.141) göre olacaktır 97 .
Sınırlı bağlılık kuralı, suça iştirakten ve suça katılanların sorumluluğundan
söz edilebilmesi için failin kasıtlı ve hukuka aykırı bir fiilinin varlığını
aradığından unsurların dışında kalan kusurluluğa, failin sahip olması gerekmemektedir.
Dolayısıyla sınırlı bağlılık kuralında, suça katılan her kişi kendi
kusurlu fiiline göre cezalandırılacaktır. Kusurluluğu etkileyen veya ortadan
kaldıran nedenler kimde varsa o bundan yararlanacak, suça katılan diğer
kişileri etkilemeyecektir. Ayrıca suçun işlenişine iştirak edenlerin cezalandırılmasını
önleyen kişisel nedenler, bu neden kendisinde bulunan kişi açısından
sonuç doğuracak, diğer katılanları etkilemeyecektir. Bu belirlemeler sınırlı
bağlılık kuralının niteliksel etkisini ifade etmektedir. Bir başka ifadeyle sı-
97
Cramer-Heine, in: Schönke-Schröder, Vorbem §§ 25ff.,kn. 25.
Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 1 191