Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

İdarenin Sorumluluğunu Etkileyen Neden Olarak Mücbir Sebep
mesi gerekir. Örneğin bir olay öngörülemez nitelikte olup önlenemez nitelikte
değilse veya tam tersi önlenemez nitelikte olup öngörülebilir ise idarenin sorumluluğu
ortadan kalkmaz. Ancak bu şartlar belirlenirken idarenin sahip olduğu
bütün gücü, personeli, araç ve gereçleri göz önünde bulundurularak hassas
bir değerlendirme yapılmalıdır. Zira verilecek karar büyük zararların kişiler
üstünde bırakılmasına veya tersine idarenin aşırı bir yükümlülük altına girmesine
neden olabilir.
Konuyu bitirmeden önce burada küçük bir parantez açarak milletçe en
büyük sorunlarımızdan olan, en son olarak yine Elazığ da kırktan fazla insanın
hayatını kaybetmesine yol açan, verdiğimiz onca kayba rağmen yine de
hükümet ve yerel yönetimlerin gerekli önlemleri almaktan kaçındığı depreme
de değinmekte yarar olduğunu düşünmekteyiz.
Özellikle 1999 Marmara depreminden sonra (bundan önce de çok büyük
depremler yaşanmıştır 134 ) deprem, gerek fen bilimcilerin, gerek hukukçuların
ve gerekse bütün halkın önemli gündem maddelerinden biri olmuştur.
Deprem, yerkabuğunun belli bir derinliğinde, bir dış merkezden başlayarak
oluşan ani devinim ya da sarsıntı 135 ; doğal güçlerin neden olduğu yerkabuğu
titreşim ve sarsıntıları 136 ; yerkabuğunun ani hareketi ve sarsıntısı 137 şeklinde
tarif edilir.
Deprem her ne kadar idarenin sorumluluğunu ortadan kaldıran bir mücbir
sebep gibi görünse de (tamamen doğadan gelen bir olay olması, öngörülemez
ve önlenemez nitelikte olması) özellikle 1999 Marmara depremi sonrasında
bu konudaki görüşlerde değişiklik olmuştur. Birinci derece deprem kuşağı
olan ve sürekli 7-8 büyüklüğündeki depremlerle sallanan Japonya’da bu
depremlerde herhangi bir can veya mal kaybı meydana gelmezken daha az
kuvvetli depremlerde, Türkiye’de büyük can ve mal kayıplarının yaşanması
soruna başka bir boyuttan bakılması gerekliliğini ortaya koymaktadır.
Depremin öngörülememesi, depremin doğuracağı zararlı sonuçların önlenmesine
ilişkin önceden tedbir alınmasını engellemez 138 . Depremin meyda-
134
1939 Erzincan, 1943 Ilgaz, 1957 Fethiye, 1966 Varto, 1970 Gediz-Emet depremleri, Meydan
Larousse, Meydan Yayınevi, İstanbul, C. 3, s. 662.
135
Büyük Larousse, Milliyet Yayınları, C. 6, s. 3052.
136
Temel Britannica, Hürriyet Ofset, Ocak 1993, C. 5, s. 184.
137
Meydan Larousse, Sabah Yayınları, C. 5, s. 203.
138
Başpınar Veysel – Altunkaya Mehmet: “Depremden Doğan Zararların Tazmininde
Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 1 289