Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

Aarhus Sözleşmesi Üzerine Bir İnceleme
stratejik çevresel değerlendirmesini (SÇD) ele alan bir düzenlemenin ülkemizde
hala mevcut olmamasıdır. 63
Yürütmeye yönelik düzenlemelerin ve/veya genel olarak hukuken bağlayıcı
normatif araçların hazırlanması sırasında halk katılımı konusunda ise,
Mevzuat Hazırlama Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik’te yer alan hükümler
ele alınmalıdır. Bu yönetmeliğin 6. maddesinin 2. fıkrasında, taslaklar
hakkında konuyla ilgili mahallî idareler, üniversiteler, sendikalar, kamu kurumu
niteliğindeki meslek kuruluşları ile sivil toplum kuruluşlarının görüşlerinden
de faydalanılacağı belirtilmiştir. Aynı maddenin 3. fıkrasında ise, “Kamuoyunu
ilgilendiren taslaklar Başbakanlığa iletilmeden önce, teklif sahibi bakanlık
tarafından internet, basın veya yayın aracılığıyla kamuoyunun bilgisine
sunulabilir. Bu suretle taslak hakkında toplanan görüşler değerlendirildikten
sonra teklifte bulunulur.” hükmüne yer verilmiştir. Aarhus Sözleşmesi’nin
8. maddesinde düzenleme taslaklarının yayınlanması hususunda bir zorunluluk
öngörülmüş iken, yönetmeliğin 6. maddesinin 3. fıkrasının ilk cümlesinin
bu konuda idareye bir takdir hakkı tanımış olması, Türk hukukunun Aarhus
Sözleşmesi’ne göre geri kalmasına neden olmaktadır. 64
D. Yargısal Başvuru
Aarhus Sözleşmesi’nin üçüncü sütununu oluşturan yargısal başvuru, Türk
hukukunda farklı düzenlemelerce ele alınan bir konudur. Bu bağlamda ele
alınması gereken ilk düzenleme, “Çevreyi kirleten veya bozan bir faaliyetten
zarar gören veya haberdar olan herkes ilgili mercilere başvurarak faaliyetle
ilgili gerekli önlemlerin alınmasını veya faaliyetin durdurulmasını
isteyebilir.” 65 hükmüne yer veren Çevre Kanunu’nun 30. maddesinin 1. fıkrasıdır.
Bu bağlamda yapılacak ilk tespit, bu düzenlemenin ilgili mercilere başvurma
hakkını sadece zarar görenlere değil, haberdar olan herkese tanımış olduğudur.
Bunun haricinde ilgili mercinin, kanunda aksinin belirtilmemesi ve
hükmün devamında gerekli önlemlerin alınmasının veya faaliyetin durdurulmasının
istenebileceğinin açıklanması nedeniyle, yargısal birimleri de içine
63
Güldoğan, Yerel Siyaset, 2008, S. 10, s. 59. Bu konuda ayrıca karş. Turgut, Çevre Politikası
ve Hukuku, s. 214 vd.; Schmidt/Kahl, Umweltrecht, § 1, N. 37 vd.
64
Güldoğan, Yerel Siyaset, 2008, S. 10, s. 59.
65
Çevre Kanunu’nun “Başta idare, meslek odaları, birlikler ve sivil toplum kuruluşları olmak
üzere herkes, çevrenin korunması ve kirliliğin önlenmesi ile görevli olup…” ifadesine yer
veren 3. maddesinin a) bendi ile birlikte düşünüldüğünde, 30. maddenin 1. fıkrasının sadece
bir hak değil aynı zamanda ödev de içerdiği sonucuna varılacaktır.
Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 1 325